Bacteriën communiceren met elkaar. En wat krijg je dan? U raadt het al: groepsgedrag. De bacterie Myxococcus xanthus vormt een compleet netwerk door voor- en achteruit te bewegen en signalen te geven door middel van slijmsporen.
Dat ontdekte student theoretische biofysica Manon Wigbers die erop afstudeerde en er bij de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen de Shell Afstudeerprijs voor Natuurkunde van 5000 euro mee won. Wigbers studeerde aan de VU en deed haar onderzoek naar groepsgedrag onder bacteriën aan de Princeton University in de Verenigde Staten.
Experimenteel onderzoek
Wigbers startte met een kort experimenteel onderzoek om te kijken hoe de Myxococcus xanthus-bacteriën zich gedragen. Vervolgens ontwikkelde ze een wiskundig model waarmee ze verklaarde hoe deze bacteriën met elkaar samenwerken en toetste dit in een computermodel.
Zo ontdekte ze dat als de bacteriën langwerpig zijn en vooruit bewegen, ze automatisch een groep vormen. Ook ontdekte ze dat de groep uit elkaar valt als de bacteriën willekeurig voor- en achteruit bewegen.
Biologisch probleem
In de theoretische biofysica wordt natuurkunde gebruikt om een biologisch probleem te doorgronden, terwijl de biologische werkelijkheid omgekeerd een inspiratiebron vormt voor nieuwe fysica. Zo zien natuurkundigen een nieuwe uitdaging in het bestuderen van bacteriën omdat hun groepsgedrag lijkt op fysische materie dat ‘uit thermisch evenwicht’ is.
‘Om echt te begrijpen hoe communicatie tussen cellen bij mensen en dieren werkt, moeten we eerst naar de meest basale vorm van communicatie kijken en die trof ik aan bij deze eencellige bacterie’, aldus Wigbers.