Jaap van Krugten keek met een fluorescentiemicroscoop naar het transport van moleculen in de C. elegans, een wormpje van één millimeter lang. Hij promoveert morgen op de signaaloverdracht in cilia, uitsteeksels van cellen.
“Ik moest het wormpje verdoven zodat die heel stil lag, dat was in de praktijk nog best lastig. Cilia zijn zo’n 7 micrometer lang. Ik wilde de beweging van eiwitten in de cilia volgen. Om die te kunnen zien moet zo’n beest heel stil liggen. Dat je getuige kunt zijn van vitale processen die op dat moment plaatsvinden, vind ik geweldig.”
“Cilia zijn uitsteeksels aan cellen. Ze spelen een belangrijke rol in organismen. Bij mensen zorgen ze er bijvoorbeeld voor dat een eitje door de eileider beweegt en dat een spermacel zich voortbeweegt, dat vuil dat in de longen terechtkomt naar buiten wordt gewerkt, maar ook spelen ze een rol bij de overdracht van visuele signalen in onze ogen.”
“Grofweg zijn er twee typen cilia: de eerste speelt een rol bij het transport van dingen door het lichaam en de tweede bij de overdracht van signalen. Ik heb onderzoek gedaan naar het tweede type. Dit type cilia heeft antennes aan de buitenkant en in die cilia ligt een soort weg die een rol speelt bij de signaaloverdracht naar de rest van de cel: er worden eiwitten over die weg getransporteerd. Die eiwitten kun je fluorescerend maken, zodat je ze kunt volgen.”
Een soort brandalarm
“Ik heb mijn wormpjes blootgesteld aan kinine, dat vinden ze niet lekker. Normaal gesproken kruipen ze weg. Er werd, zoals verwacht, een signaal doorgegeven door de cilia. Maar wat we niet hadden verwacht, was dat de weg in de cilia na het doorgeven van het signaal deels uiteenvalt en pas langzaam weer werd opgebouwd.”
“Ik heb wel een idee hoe dat komt, maar dat is nog speculatie. Na harde prikkels zie je in meer types cellen dat de signaaloverdracht minder wordt, bijvoorbeeld ook in zenuwcellen. Het signaal is als een soort brandalarm. Als het is afgegeven, heeft het geen zin dat het daarna nog heel lang doorgaat, dat is alleen maar vervelend. Dit zou de reden kunnen zijn dat de weg in de cilia vrij snel na het signaal voor een deel uiteenvalt, maar zeker weten doen we dat nog niet.”
“Ik houd van dingen bouwen. Als onderdeel van mijn promotieonderzoek heb ik zelf een microscoop gebouwd. Ik heb biomedische wetenschappen gestudeerd. Daarna heb ik me gespecialiseerd in biofysica. Mijn onderzoek lag op het grensvlak tussen techniek en moleculaire biologie. Op dat gebied zou ik graag een baan vinden, maar dat is nog best moeilijk.”
Jaap van Krugten promoveert op 10 december. Op zijn website schreef hij een samenvatting voor leken van zijn onderzoek.