Als je vanaf de tramhalte studentencampus Uilenstede oploopt, valt je oog onvermijdelijk op een gigantisch spandoek.
Daarop de vraag: What is the correct spot for your smoke detector? Eronder staan vier foto’s als antwoordmogelijkheden. Op eentje hangt de brandmelder netjes aan het plafond.
Als Uilenstedebewoner weet ik dat deze apparaatjes al afgaan zodra er ook maar iets te veel stoom uit een pan komt. En dan niet alleen die boven het fornuis, maar alle melders in het hele huis. Het gepiep uit die krengen is een regelrechte aanslag op het trommelvlies.
Je kunt je wel wat voorstellen bij de haatliefdeverhouding die wij campusbewoners hebben met de brandmelder. Enerzijds is-ie van levensbelang, want Uilenstede staat met enige regelmaat in de hens. Anderzijds loopt de irritatie over het snerpende gepiep in veel huizen zo hoog op dat ze de brandmelders maar van het plafond halen. Dat ludieke spandoek hangt er dus niet voor niets.
Er is nog een andere plek waar zo’n spandoek niet zou misstaan: het huis van Thorbecke. Dat is de symbolische naam voor ons staatsbestel, dat door de bedenker van onze grondwet, Johan Rudolph Thorbecke, in 1848 is ingericht. Het bouwjaar laat aan brandveiligheid wel wat te wensen over, dus zijn er in de loop van de jaren ook heel wat brandmelders opgehangen die onze democratische rechtsstaat moeten beschermen.
De belangrijkste daarvan is misschien wel de Raad van State. Als kabinetsplannen onwettig zijn, begint de Raad te piepen. Een negatief advies is dus een alarmistisch signaal aan de regering om op te passen met hun pyromane plannetjes.
Maar een groeiend aantal politici vindt dat gepiep maar irritant. Die spreken openlijk van een “politiek bevooroordeelde” Raad die ze tegenwerkt. Daarmee vergroten ze het draagvlak om hem maar van het plafond te schroeven.
Nog zo’n melder: de AIVD. Toen extreemrechtse relschoppers politiek Den Haag kort geleden letterlijk in de fik wilden zetten, ging de veiligheidsdienst voor haar doen op een ongekend volume te keer: “We moeten allemaal in de spiegel kijken, ook de politiek.” En toch zijn er “charismatische” leiders die hun vingers diep in hun oren steken als de AIVD waarschuwt voor de gevolgen van hun opruiende taalgebruik. Dat willen ze niet horen.
Gelukkig is het huis van Thorbecke voorzien van nog meer melders: rechters, journalisten, ombudsmannen, activisten. Alleen worden ook deze instituten door bepaalde partijen afgeschilderd als hinderlijk. Of ze worden zelfs gedemonteerd, bijvoorbeeld door ze in een motie lukraak als terroristische organisatie te classificeren.
Ons huis organiseert binnenkort een hospitatie. Voor de potentiële nieuwe bewoners van de vrijgekomen Kamer heb ik eigenlijk maar één vraag: what is the correct spot for your smoke detector? Dan weet ik alvast wie ik af kan strepen.