Naast het hoofdgebouw van de VU kon je vrijdagmiddag 15 november een vrachtwagen binnenlopen. Daarin was een Hamastunnel nagebouwd. Bezoekers konden door deze tunnel lopen om een idee te krijgen hoe het is om daar gevangen te zitten. Deze replica van een Hamastunnel is op collegetour, reist langs de universiteiten van Nederland.
Via een trappetje aan de achterkant van de vrachtwagen kwam je die tunnel in. Je mocht stiften gebruiken om een boodschap te schrijven. Ook ‘Free Palestine’ of ‘Stop the genocide’ zijn welkom, zolang mensen maar met elkaar blijven praten, vertelde initiatiefneemster en galeriehouder Rachel Meijler. Het werk is gemaakt door kunstenaar Roni Levavi en een aantal vrijwilligers.
Lijkzakken
De Israëlisch-Nederlandse Meijler wil dat mensen eraan denken hoe ze zich zouden voelen als ze een gegijzeld familielid hadden. Dat gevoel heeft ze zelf meegemaakt na 7 oktober, toen haar neefje La’or vermist was. “Toen hij vermoord was gevonden, was er opluchting. Dat we het in ieder geval wisten en konden beginnen met rouwen.”
In de kleine tunnel liggen twee lijkzakken met foto’s erop van overleden gijzelaars. Aan het einde van de tunnel is een muurgrote foto van een diepere tunnel te zien. Die foto diende als basis voor deze replica.
Propagandapoging
Palestina-activisten zien dit kunstwerk op tournee als een propagandapoging. Het zou zich schuldig maken aan het ‘zionistisch framen en rechtvaardigen van de genocide en bezetting’, aldus VU for Palestine op Instagram. “We willen hun hypocrisie over de gijzelaars in Gaza aantonen. Netanyahu heeft ze [de gijzelaars] geweigerd!”, zegt een activist. Ze zijn door de politie – met enig geduw – naar de overkant van de De Boelelaan gestuurd. Hun aangewezen plek: een grasveld naast de dönerkar.
De activisten zijn ook niet tevreden met de VU, omdat het de actie zou toestaan terwijl vele pro-Palestina acties worden geweigerd. Een VU-woordvoerder geeft aan dat het niet op de campus gebeurt en het dus niet aan de universiteit is om erover te beslissen. Het gebied is van de gemeente.
Online is een aankondiging van deze replicatunnel bij de VU alleen terug te vinden op de sociale media van StandWithUs Nederland. Een groep met als doel ‘het Nederlandse publiek te informeren over de ontwikkelingen met betrekking tot Israël’. Een groot deel van haar Instagrampagina bestaat uit berichten die Israëlische soldaten vereren. Het is de aankondiging van deze groep die bij activisten terechtkomt en wordt verspreid. De indruk ontstaat al snel dat de expositie verbonden is aan deze partij.
Geen politiek statement
Meijler geeft aan dat StandWithUs alleen heeft gevraagd om het te delen. “Hoe meer aandacht hoe beter”, vindt ze. Voor haar is de tentoonstelling geen politiek statement en zou iedereen moeten kunnen meeleven met de onschuldige gijzelaars en hun families. En ze vindt het vooral jammer als er mensen naar elkaar schreeuwen in plaats van met elkaar te blijven praten.
Een tweekoppige delegatie van de activisten komt ook even met galeriehouder Meijler praten. Vanaf een afstandje lijkt het gesprek op een vriendelijke manier te beginnen en eindigen, met een ietwat gefrustreerde discussie daartussenin. Het tweetal sluit zich vervolgens weer aan bij de scanderende activisten.
In de praktijk blijkt het moeilijk om de gijzelaars van de achterliggende politiek te scheiden. Het redden van de gijzelaars was het thema van vele demonstraties over de hele wereld, onder andere georganiseerd door partijen die zich vooral bezighouden met het imago van Israël te verdedigen. Daartegenover staan ook demonstraties, waaronder in Israël zelf, waar de Israëlische overheid juist fel wordt bekritiseerd en aangespoord om de overgebleven gijzelaars door middel van onderhandelingen te bevrijden.
Meijler zegt dat ze de oorlog veroordeelt en walgt van het aantal vermoorde Palestijnen. Tegelijkertijd steunt ze ook haar eigen land en zal ze bijvoorbeeld Netanyahu niet veroordelen: “Ik ga geen propaganda creëren tegen een regering.” Voor de activisten aan de overkant van de De Boelelaan, die Israël van genocide betichten, zal dat niet genoeg zijn. Tegen half vijf zijn de vrachtwagen en de activisten weer verdwenen.
Mooi voorbeeld van confirmation bias: als een creatieve uiting in overeenstemming is met het eigen wereldbeeld, dan vinden we het kunst. Is het dat niet, dan vinden we het propaganda.
Inderdaad. Toen twee weken geleden een Palestijns-Nederlandse “kunstenaar” de kreet ‘From the River to the sea’, die oproept tot de vernietiging van Israël, op een muur schreef hoorde je niemand klagen en schreef Peter Breedveld er een feelgood stukje over zonder kritische vragen.
Auteur Frederik Hermans verwoordde het al als volgt: “ieder denkt dat zijn beeld van de werkelijkheid de ware is.” Dit thema keerde vaak terug in zijn boeken. Ofwel: wat in de optiek van de een gekleurde propaganda is, is dat in de optiek van een ander, de waarheid. Juist op universiteiten wordt je geacht over je eigen bias te leren stappen, anders is objectief onderzoek – zeker over controversiële onderwerpen – onmogelijk. Conformation bias is de dood in de pot van de wetenschap, want dan kun je je onderzoek sturen naar een welgevallige uitkomst. Andre Wakefield deed juist dat in zijn onderzoek Ileal-lymphoid-nodular hyperplasia.; De uitkomst lag al van tevoren vast.
Met andere woorden: ieder had er goed aan gedaan in de bus te stappen.
Waarom duurt het bijna een week om een verslag te plaatsen? Ik vind Ad Valvas niet erg sterk als het gaat om actualiteiten. Ook de toch belangrijke lokale ontwikkelingen rond bezuinigingen, reorganisaties en medezeggenschap worden niet echt op de voet gevolgd, terwijl er toch wel wat op het spel staat.