“Een vierde van de Nederlanders heeft op een partij gestemd die vindt dat moskeeën gesloopt moeten worden en dat de Koran verboden moet zijn”, zegt de Delftse masterstudent Alihan Uzun met enige verbijstering. “Dat soort ideeën wordt nu heel normaal gemaakt.”
Uzun is woordvoerder van de Moslimstudenten Associatie Nederland, de koepel van Islamitische studentenverenigingen in verschillende studentensteden. De verkiezingsuitslag kwam hard binnen, vertelt hij. “Veel moslimstudenten zijn verbaasd: is dit nu het sentiment? De verkiezingen zouden toch over bestaanszekerheid gaan? En nu komt de bestaanszekerheid van moslims in gevaar.”
Niet alleen moslimstudenten maken zich zorgen. “De PVV wil de excuses voor de slavernij intrekken”, zegt Benita Bocoum, theatermaker en eerstejaars rechten aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. “Ik ben zwart en ik ben queer; de verkiezingsuitslag voelt alsof de grond onder mijn voeten vandaan getrokken wordt.”
Geen woord
Inmiddels probeert een voormalige PvdA-minister een kabinet met de PVV mogelijk te maken. Het lijkt haast gewone politiek. De VVD wil best een ‘centrumrechts’ kabinet met de PVV steunen.
Hoe moesten universiteiten en hogescholen reageren op de verkiezingsuitslag? De interim-voorzitter van de universiteitenvereniging, Jouke de Vries, schreef een opinieartikel over het gevaar dat de politiek buitenlandse studenten wil weren en gaat bezuinigen op wetenschappelijk onderzoek. Geen woord over de klap voor studenten hier in Nederland.
Ook voorzitter Maurice Limmen van de Vereniging Hogescholen had andere prioriteiten. “Ik feliciteer de winnaars”, zei hij een dag na de verkiezingen met een glimlach, “maar ik heb een boodschap vanuit het hbo voor álle politieke partijen”. Hij sprak vervolgens over praktijkgericht onderzoek, de regio en de economie.
Er zijn wel uitzonderingen, zoals collegevoorzitter Vinod Subramaniam van de Universiteit Twente. Hij is zelf een ‘nieuwe Nederlander’ en onderstreept in een brief aan studenten en medewerkers: “We staan als universiteit voor een open, diverse en inclusieve gemeenschap, met de blik naar buiten.”
Ook de VU reageerde met “een hart onder de riem” na de verkiezingsuitslag. “Wij koesteren onze veelkleurigheid. (…) Polariserende politiek zal ons niet uit elkaar drijven.”
De Hogeschool Rotterdam zette na de verkiezingen eveneens een statement op de website. “Iedereen is welkom, iedereen mag zichzelf zijn. Juist al onze verschillen maken de hogeschool zo mooi.” Zoiets schrijft de Haagse Hogeschool ook: “Wij zijn trots op de diversiteit van onze gemeenschap, het is onze kracht.”
‘Het moet anders’
Toch hielden veel bestuurders van onderwijsinstellingen zich op de vlakte, laat staan dat ze de PVV hardop noemden. Ze spraken in algemene bewoordingen – terwijl het voor een flink deel van de studenten heel persoonlijk is.
Bocoum kwam in de aanloop naar de verkiezingen weleens mensen tegen die overwogen op de PVV te stemmen. Niet in de theaterwereld (“De PVV wil alle kunst- en cultuursubsidies stoppen”), maar wel in haar opleiding rechten en in de queercultuur. “En het argument is dan meestal: het moet anders in dit land, en de PVV is in elk geval anders. Alsof ze uit protest alles in de hens willen zetten. Ja, ik schrik daar wel van. Iemand zei ook dat zijn stem op de PVV niet om mij ging, want mij respecteerde hij heus wel. Hij leek nauwelijks te beseffen dat zijn stem effect zou hebben op mijn leven.”
Strijdbaar
Ook voor sommige docenten en onderzoekers was de uitslag een klap. Rahma Bavelaar geeft les aan de Hogeschool Leiden en promoveert in de antropologie aan de Universiteit van Amsterdam. Ze is moslim en heeft acht jaar geleden samen met anderen het Meldpunt Islamofobie opgericht. Ze werd de afgelopen weken in beslag genomen door de oorlog in Israël en Palestina en toen kwamen de zorgen om de verkiezingen erbovenop.
“Het leeft zeker onder moslimstudenten”, weet ze. “Sommigen denken: misschien is het tijd om te emigreren, misschien moeten we land kopen in Marokko. Maar studenten zijn ook strijdbaar en zeggen: dit is ook ons land, we gaan nergens naartoe, we moeten ons verzetten tegen racisme.”
En als mensen zeggen dat een stem op de PVV vooral om de woningmarkt gaat? “Dan zijn ze dus bereid om over zijn antirechtstatelijke standpunten heen te stappen”, zegt Bavelaar. “Dat vind ik heel erg.”
Voor haar gevoel bevestigt de verkiezingsuitslag dat moslims in de verdrukking zitten. “Veel hogescholen en universiteiten verbieden teach-ins en activisme rond de oorlog in Palestina. Er is op dit gebied een beperkte vrijheid van meningsuiting, er is nauwelijks een open discussie mogelijk over de bezetting en bombardementen waar Nederland steun aan verleent.”
Dat de onderwijsbestuurders bang zijn voor antisemitische leuzen of oproepen tot geweld, vindt ze geen excuus. “Dan ga je ervanuit dat je eigen docenten en experts Hamas-supporters zijn. Niemand is toch voor het doden van burgers?” Zelf heeft ze aan haar hogeschool ook een bijeenkomst gehouden en dat ging prima. “Dat een debat knettert, maakt het toch niet onveilig? Dat hoort bij democratie. Het is pas onveilig als je niet mag debatteren.”
Racisme
Nog los van hun persoonlijke gevoelens maken ze zich alle drie ook zorgen over de politieke veranderingen die op stapel staan als de PVV werkelijk aan de macht komt. “We zouden toch afrekenen met het institutioneel racisme?”, zegt Uzun van de Moslimstudenten Associatie Nederland. “We hebben het toeslagenschandaal gehad, de affaire met de fraudejagers van DUO, de afluisterpraktijken bij moskeeën… het is echt veel. Nu is de PVV de grootste en komt er waarschijnlijk een schep bovenop.”
Maar ze willen ook moed houden. Bocoum: “Soms heb ik de neiging om te denken: oké, laat dan maar. En dat merk ik ook aan anderen. Want je denkt soms: we gingen toch ergens heen? En nu zijn we weer terug bij af. En toch ga ik door. Ik maak theater en ik stel vragen.”
Bavelaar blijft zich inzetten voor het meldpunt. Ze hoopt dat het ook tot anderen doordringt hoe groot het gevaar is. Ze verwijst naar artikelen van Follow the Money over mensen die, zonder aanleiding, als verdachten op terroristenlijsten belandden. Het kan zomaar gebeuren. “Zulke dingen maken moslims en zwarte Nederlanders al jarenlang mee.”
We blijven strijdbaar, zegt ook Uzun. “Pessimistisch, maar strijdbaar. We zijn onderdeel van dit land, we zijn hier geboren en getogen en onze kinderen en kleinkinderen zullen ook hier leven – maar weet je, ik voel niet eens rillingen als ik dit zeg. Het is al zo lang gaande dat mensen lachen om Wilders, dat ze hem ‘Milders’ noemen, dat ze bespreken hoe ‘salonfähig’ hij inmiddels is… En nu hebben de verkiezingen zijn antidemocratische ideeën ook nog eens gelegitimeerd.”
Wat een vooringenomen broddelwerk. Het gros van de Nederlandse studenten wilt, net als het overgrote merendeel van de algehele Nederlandse bevolking, minder immigratie. Dat is al decennia bekend, maar de volksvertegenwoordigers negeren deze volkswil. Dat is onironisch ondemocratisch. Met een dergelijke rechts-reactionaire reflex als gevolg. Dat heeft niks te maken met de “bestaanszekerheid van moslims”, maar met de bestaanszekerheid van alle (lees: ook islamitische) Nederlanders. Ook zij moeten het bijvoorbeeld afleggen tegen Duitslandse studenten in de zoektocht maar een kamer, of tegen rijke expats bij een woning na het afstuderen. Wilders weet zelf dondersgoed dat men niet op hem heeft gestemd vanwege z’n absurde koran- of moskee-standpunten; hij weet dat mensen strategisch hebben gestemd, opdat er eindelijk eens een centrumrechts kabinet komt. Laten we hopen dat dit er komt, zodat de volkswil weer betekenis krijgt in onze democratie. De journaille moet nog even wennen aan het feit dat ze de publieke opinie niet langer bepalen.