VU-hoogleraar Van Vugt laat in zijn nieuwste boek ‘Lucy, Darwin & Lady Gaga’ zien hoe breed en maatschappelijk zijn vak is.
Mark van Vugt, hoogleraar evolutionaire psychologie, bundelt zijn wetenschappelijke essays van de afgelopen jaren, waarvan een aantal in kranten en tijdschriften is verschenen. Hij vindt het ‘fijn en spannend om over zijn vak te communiceren met buitenstaanders’, schrijft hij in zijn voorwoord. Denk aan lezingen, presentaties, interviews, boeken en columns – onder meer in Ad Valvas.
De auteur stelt dat we ons gedrag beter kunnen verklaren én voorspellen als we oog hebben voor de gezamenlijke invloed van onze biologische en culturele evolutie.
Een reis van 3 miljoen jaar
Oermeisje Lucy staat voor de biologische evolutie. Zij is een van de eerste mensachtigen die 3,2 miljoen jaar geleden leefden in Oost-Afrika. Die oermens moest zich toen staande houden op de Afrikaanse savanne. Daar is onze soort dus geëvolueerd. Deze periode van jager-verzamelaars beslaat bijna 99 procent van de menselijke evolutie. Ons mensenbrein heeft zich in die omgeving ontwikkeld. Datzelfde brein moest zich razendsnel aanpassen aan alle revoluties die volgden. Denk aan de migratiestromen, de landbouw-, de industriële en nu dan de digitale revolutie. Dat aanpassen gaat natuurlijk lang niet altijd vanzelf of goed, er gaat ook een hoop mis, de zogeheten evolutionaire mismatch.
Van Vugt maakt ‘een reis’ van oermeisje Lucy naar Lady Gaga, popidool én lhbt-activist. Die reis duurt 3 miljoen jaar en dankzij Charles Darwin en de evolutionaire psychologie zouden we de alledaagse verschijnselen en onze problemen beter leren begrijpen en oplossen. In zijn ruim 60 essays kijkt Van Vugt dus met de bril van Darwin, de vader van de evolutietheorie.
Een nadeel is dat je het gevoel krijgt dat de auteur heel veel aanstipt, maar nergens echt de diepte ingaat. Dit ondervangt hij met een leestip onder elk essay.
Reguleer je relaties
Zijn bevindingen zijn niet altijd verrassend: ‘Het reguleren van je sociale relaties in de moderne samenleving kan lastig zijn, maar wel noodzakelijk.’ Van Vugt verwijst naar een onderzoek naar Facebook van Robin Dunbar, zijn collega aan de University of Oxford. Die ontdekte dat mensen met 500 vrienden online in de praktijk slechts met 26 wederzijds contact hebben. Van Vugt: ‘Wie 150 Facebook-vrienden had, onderhield contact met gemiddeld 12 daarvan. Minder dan één op de tien Facebook-relaties zijn dus echte vriendschappen. Dit kunnen we verklaren vanuit de beperking die ons brein ons oplegt aan het onderhouden van vriendschapsrelaties: die kosten namelijk tijd en energie.’
Meer weten?
Maar wilt u meer weten over bijvoorbeeld de invloed van artificiële intelligentie op de moderne mens? Of over open science? Of over eerculturen? Over kopieergedrag bij zelfdoding? Over mannen en agressie? Of over de relatie tussen seks en macht? Of over de culturele evolutie van christendom? Of over het effect van klimaat op de mentale gezondheid? En over het Queen Bee-effect? Dan weet u waar u moet zijn.
Mark van Vugt, Lucy, Darwin & Lady Gaga, Hoe de evolutie onze kijk op de wereld verdiept, LevBoeken, Bruna Uitgevers, Amsterdam, 279 pag.