“Dit instituut geeft niet alleen de regio een impuls, maar de hele Nederlandse economie”, met die lovende woorden opende staatssecretaris Sander Dekker gisteren het Advanced Research Center for Nanolithography (ARCNL) in Science Park. Ook locoburgemeester Kajsa Ollongren liet weten erg blij te zijn met het initiatief. Het ARCNL moet een voorbeeld worden voor andere samenwerkingen tussen het bedrijfsleven en wetenschappelijke instituten.
Grenzen
Elke twee jaar verdubbelt het aantal transistors op computerchips, waardoor de chips sneller en kleiner worden. Deze zogeheten Wet van Moore – Gordon Moore was een van de oprichters van Intel – gaat al op sinds de jaren zestig, maar technisch wordt het steeds moeilijker om nog snellere chips met nog kleinere onderdelen te maken. Nieuwe chips worden gemaakt met behulp van extreem ultraviolet licht, dat is moeilijk te maken en kwetsbaar. Het kan zich eigenlijk alleen goed in vacuüm verplaatsen. De grenzen van wat er mogelijk is met de huidige technieken zijn in zicht.
Lange termijn
Daarom bedacht ASML, het bedrijf uit Veldhoven dat de machines bouwt waarmee bedrijven als Intel dan weer hun chips maken, dat ze de hulp nodig hebben van wetenschappers. Natuurlijk heeft het bedrijf zelf wetenschappers in dienst die werken aan de vraagstukken waar ze nu tegenaan lopen. Maar ze willen ook wetenschappers die fundamenteel en onafhankelijk onderzoek doen en aan wie ASML op de langere termijn iets zou kunnen hebben.
100 miljoen
Om die reden werd ARCNL opgericht, een samenwerkingsinstituut tussen ASML, VU, UvA, onderzoeksfinancier NWO en onderzoeksinstituut FOM. De helft van het budget komt van ASML, de andere helft van de andere partijen. De universiteiten leveren hun bijdrage onder meer in arbeidskrachten. Zo werken onder anderen de VU-natuurkundehoogleraren Wim Ubachs en Kjeld Eikema en postdoc Stefan Witte helemaal of voor een deel voor het nieuwe onderzoeksinstituut, terwijl ze in dienst blijven van de VU. De gemeente Amsterdam en de provincie Noord-Holland gaven ook subsidie. Het instituut heeft een budget van honderd miljoen euro voor de komende tien jaar. Momenteel zijn er 25 mensen in dienst, maar dat moet uitgroeien tot rond de honderd: “Op dit moment nemen we elke week iemand aan”, vertelt ARCNL-directeur Joost Frencken.
ARCNL moet een voorbeeldinstituut worden voor andere samenwerkingen op onderzoeksgebied tussen kennisinstituten en bedrijven. “De markt en de vrijheid van wetenschap hoeven elkaar niet te bijten”, aldus staatssecretaris Dekker.