De traditionele criminaliteit, zoals inbraken en berovingen, is de afgelopen jaren in Nederland en andere landen sterk afgenomen. Maar nieuwe vormen van criminaliteit, zoals internetcrime, nemen snel toe. Dat zei hoogleraar Veiligheid en Veerkracht Hans Boutellier gisteren in zijn afscheidsrede.
De afname van de ‘gewone’ misdaad in Nederland is echt groot. In 2018 is de door slachtoffers ondervonden criminaliteit met 45 procent afgenomen vergeleken met de jaren tachtig van de vorige eeuw, blijkt uit enquêtes onder burgers. Tussen 1960 en het jaar 2000 vertienvoudigde het aantal door de politie geregistreerde delicten nog tot 1.300.000. Maar daarna daalde het aantal registraties tot 830.000 in 2017.
Onderwereld
Maar daar staat volgens Boutellier tegenover dat nieuwe vormen van criminaliteit toenemen. Sommige zelfs heel sterk. Een van die vormen is ondermijning waarbij bijvoorbeeld met drugs verdiend geld in de legale bovenwereld wordt geïnvesteerd. Dit zijn natuurlijk meestal onzichtbare praktijken. Dus naar de omvang kunnen alleen maar voorzichtige schattingen worden gedaan. Bij een onderzoek van vijf maanden in Amsterdam naar aanvragen voor een nieuwe horecaonderneming bleek in de helft van de gevallen sprake te zijn van een onderhandse lening om de zaak te financieren. In een kwart van de gevallen bleef onduidelijk waar het geld vandaan kwam en 35 procent van de geldschieters had een strafblad.
Internetfraude
Een andere nieuwe vorm van criminaliteit speelt zich af op internet. Niet vreemd, want internet bestaat pas een jaar of dertig. Omdat internet relatief nieuw is, is volgens Boutellier de wetgeving op dit gebied nog niet voldoende uitgekristalliseerd en bestaat soms nog een onduidelijke verhouding tussen wat legaal en illegaal is.
Als derde vorm van nieuwe criminaliteit noemde Boutellier aanslagen door polarisatie en radicalisering. Daar zijn weliswaar een beperkt aantal mensen bij betrokken, maar de effecten op de samenleving zijn groot.
Morele grondslag
“We hebben te maken met nieuwe vormen van wat niet deugt, waarbij de vraag wat er aan gedaan moet worden, zich nog aan het uitkristalliseren is”, aldus Boutellier.
Het tegengaan van deze vormen van criminaliteit is volgens hem niet eenvoudig. ‘’De morele orde is niet langer een vanzelfsprekende grondslag van de westerse cultuur. Zij is eerder een effect van ons permanente debat over ‘wat we niet moeten willen’ of ‘waar we goed aan doen’. In plaats van commando en controle ontstaat dan zicht op een perspectief van momenten, verhalen, gebeurtenissen, praktijken die met elkaar de morele kwaliteit van de samenleving uitmaken.”
Na afloop van zijn afscheidscollege kreeg Boutellier een lintje uitgereikt. Hij is benoemd tot officier in de orde van Oranje-Nassau.