Bruins bezuinigde al honderden miljoenen op de vaste inkomsten van hogescholen en universiteiten. Daarom is het nu tijd voor een bezuiniging op het tijdelijke geld, schrijft hij vandaag aan de Tweede Kamer.
Door minder geld te geven aan onderzoeksfinancier NWO herstelt hij de “structurele verhouding” tussen de eerste (vaste) geldstroom en de tweede, aldus de minister. In de tweede geldstroom zit de bijdrage aan tijdelijke onderzoeksprojecten. Denk bijvoorbeeld aan de Veni-, Vidi-, en Vicibeurzen die NWO jaarlijks toekent.
NWO is “onaangenaam verrast” door de extra bezuiniging. “Het is zorgwekkend dat opnieuw onderzoek en onderwijs geraakt worden,” zegt bestuursvoorzitter Marcel Levi.
Mes in subsidies
Vanaf 2026 kort Bruins de wetenschapsfinancier met 8 miljoen euro. Dat loopt op tot structureel 21,9 miljoen euro vanaf 2029. Deze bezuiniging komt bovenop kortingen die al eerder bekend werden. Zo bleek tijdens Prinsjesdag dat NWO vanaf 2031 per jaar 40 miljoen euro moet inleveren. Ook voor specifieke projecten en vanwege een prijsbijstelling ging er nog eens bijna 50 miljoen vanaf.
Met zijn brief aan de Tweede Kamer geeft Bruins nader invulling aan de bezuinigingen uit het hoofdlijnenakkoord. PVV, VVD, NSC en BBB spraken daarin af dat enkele ministeries samen nog een miljard euro aan subsidies moesten schrappen. Bruins neemt daarvan nu 361 miljoen voor zijn rekening. Vooral in het basis- en voortgezet onderwijs verdwijnt veel geld.
Ongebruikt geld
In het hoger onderwijs was niet veel te halen, schrijft Bruins. Daar was de afgelopen jaren al veel tijdelijk geld omgezet in vaste financiering. Er verdwijnt in totaal zo’n 38 miljoen euro – bijna zestig miljoen als je de NWO meerekent.
Een deel van die 38 miljoen komt uit ongebruikte potjes. Een reservering van elf miljoen euro voor plannen om het bindend studieadvies te versoepelen werd nooit uitgegeven. Vier ton voor een imamopleiding bleef op de plank liggen omdat deze nooit van de grond kwam. Ook een potje voor het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs aan hogescholen en universiteiten bleef ongebruikt.
“Potentieel nadelig”
Maar er verdwijnt ook geld, bijvoorbeeld bij de promotiebeurzen voor leraren. Vanaf 2028 worden vier van de vijf beurzenprogramma’s stopgezet, meldt Bruins. Dat levert dertien miljoen euro op – en opnieuw een verontruste NWO-reactie: “Het is moeilijk te begrijpen dat deze beurzen worden afgeschaft in een tijd waarin iedereen ervan doordrongen is dat het onderwijs in Nederland beter moet”, aldus voorzitter Levi.
De bezuinigingen op wetenschappelijk onderzoek gaan pijn doen, erkent Bruins. Ze zijn “potentieel nadelig voor het concurrentievermogen van Nederland”. Hij gaat met NWO overleggen over de precieze invulling van de korting.
Dinsdag werd bekend dat ook het ministerie van Volksgezondheid subsidies voor wetenschappelijk onderzoek schrapt. Vanuit dat ministerie verdwijnt 72 miljoen euro van de begroting voor wetenschappers die de kwaliteit van de zorg en het nut van zorguitgaven bestuderen.
Het volgen van de beleidsplannen van dit clubje gelegenheidsbestuurders is een beetje alsof je kijkt naar een filmpje van de stagiair die op z’n eerste dag zonder begeleiding en met nog minder ervaring meteen met de heftruck mag rijden.