Godsdienstpsycholoog Joke van Saane beoordeelt de bekeringsverhalen van vluchtelingen. Is dat wel een taak voor een wetenschapper?
U beoordeelt de verhalen van vluchtelingen op geloofwaardigheid. Hoe doet u dat?
“Voor mensen uit bijvoorbeeld Iran of Afghanistan is bekering tot het christendom gevaarlijk. Dat kan een reden zijn om iemand een verblijfsvergunning te geven. Ik baseer me op het dossier van de cliënt en kijk daarbij of het verhaal consistent is. Als iemand zegt dat de bekering van een hogere macht komt, verwacht je dat mensen veel praten over liefde, vergeving en hoop. Wanneer iemand actief op zoek is geweest naar een andere religie kun je meer rationele argumenten verwachten. Iemand die aangesloten is bij een charismatische kerk zal het veel over manifestaties van de Heilige Geest hebben. Terwijl iemand bij een reformatorische kerk juist niet veel over de Heilige Geest zal spreken. Ik onderzoek of dat soort uitspraken kloppen.”
Wat gebeurt er met uw rapporten?
“Ik word vaak ingehuurd door de advocaat van de asielzoeker. Meestal is iemand al een keer afgewezen, maar gelooft de advocaat het vluchtverhaal wel. Mijn rapport wordt gebruikt om een herziening aan te vragen. Als mijn verslag negatief is, kan de advocaat ook besluiten om het niet in te leveren. Al heeft de vluchteling dan een heel magere zaak.”
Als uw rapport negatief is, wordt iemand teruggestuurd. Vindt u dat niet ongemakkelijk?
“Dat is zeker moeilijk. Ik vind het natuurlijk leuker als ik een bericht van iemand krijg dat ze dankzij mijn rapport nog lang en gelukkig leven. Maar als ik alleen maar positief oordeel vindt een rechter mij uiteindelijk niet geloofwaardig meer. Dus handel ik zo objectief en wetenschappelijk mogelijk.”
Is dit wel de taak van een wetenschapper?
“Dat is een lastige discussie. Maar voor mij persoonlijk is het belangrijk dat ik mijn kennis met de maatschappij kan delen. Soms krijg ik de vraag hoe ik als gelovige het geloof van een ander kan beoordelen: dat kan alleen God. Maar ik ga niet op de stoel van God zitten. Ik beoordeel alleen de dossiers, niet het geloof.”
Als community service gaan studenten hiermee helpen. Kunt u dit wel aan studenten overlaten?
“We proberen om een samenwerking op dit gebied tussen de faculteiten Godgeleerdheid en Rechten op te starten. We zijn nog aan het nadenken over de manier waarop we dit kunnen vormgeven. Studenten kunnen natuurlijk niet in hun eentje dossiers beoordelen. Maar misschien kunnen ze wel contacten met asielzoekers leggen.”