Je bent voorzitter van de ASVA geweest, maakt onderdeel uit van Extinction Rebellion en staat nu op de kieslijst van BIJ1. Waar komt die activistische inborst vandaan?
“Ik krijg deze vraag vaker, maar het is een vraag die ik nooit echt begrepen heb. Je ziet hoeveel shit er gaande is: de genocide in Gaza die in twee jaar tijd zo veel levens heeft verwoest, studenten die al decennialang genaaid worden met leenstelsels, woningnood en hoge rentes, en opgroeien in een wereld met crisis op crisis. Dat begon toen ik zes was, met de kredietcrisis in 2008 en is met de klimaatcrisis, verlies aan biodiversiteit en wooncrisis nooit meer gestopt. Dan is het vanzelfsprekend dat je daar iets aan wilt doen.”
Wat moet er gebeuren?
“Of het nou om een student met een enorme studieschuld gaat, een jongere van kleur die vaak met politiegeweld te maken krijgt of een vrouw die slachtoffer is van seksueel overschrijdend gedrag, er zitten grotere systemen achter die al eeuwenlang voor verwoesting zorgen op onze wereld. Denk aan kapitalisme, kolonialisme, racisme en het patriarchaat. Pas als je die problemen aanpakt, die systemen omverwerpt, dan kan je de wereld echt veranderen.”
Wel ironisch dat om het systeem te veranderen, je er eerst onderdeel van moet zijn.
“Dat is inderdaad raar, al kun je met actievoeren ook verandering teweegbrengen. En we willen als BIJ1 niet de Tweede Kamer in om alleen maar moties in te dienen en over wetsvoorstellen te stemmen. Wij zijn daar de stem van actiebewegingen en gemarginaliseerde groepen in onze samenleving, we willen dat platform gebruiken als een megafoon naar buiten toe. Sylvana Simons heeft met één zetel veel kunnen bereiken, zij heeft echt veranderd hoe er over institutioneel racisme en politiegeweld wordt nagedacht. Toen de Palestijnen in verzet kwamen, waren wij de enige stem in de Kamer die zei dat we dat in een bredere context moeten zien. Hopelijk kunnen wij die megafoon weer gebruiken om meer mensen te activeren politiek actief te worden. Uiteindelijk ligt de macht bij de mensen op straat, zoals bij de actiebewegingen tegen de langstudeerboete en de bezuinigingen op het hoger onderwijs. Wij zijn de parlementaire vertegenwoordiging van die bewegingen.”
Je spreekt op de website van BIJ1 over een ‘betere wereld’. Hoe ziet die wereld eruit?
“Door de systemen die ik net noemde omver te werpen en op elke mogelijke manier tegen te werken, bouwen we een wereld waarin iedereen aan de basisbehoeften voldoet. We vechten ook voor een bredere visie van rechtvaardigheid, een wereld waarin iedereen een betaalbare woning heeft, waarin mensen gewoon veilig over straat kunnen en waarin we mensen met ongelooflijk veel macht echt aanpakken. Niet door een paar belastingprocentjes erbij te tellen, maar door huisjesmelkers die van 150 huurders woekerhuren eisen, te onteigenen.”
Stel, je haalt de Tweede Kamer, wat is dan je belangrijkste doel?
“Waar ik mij de meeste zorgen om maak is de NAVO-norm van vijf procent waar we nu naartoe aan het bewegen zijn. Verschillende partijen willen daarvoor korten op zorg en onderwijs. Het gaat om 53 miljard euro die we gaan steken in Amerikaanse wapens, zonder dat we er zelf wezenlijk veiliger van worden en wat ten koste gaat van onze hele sociale sector. Van dat geld zouden we iedereens studieschuld kunnen kwijtschelden, het collegegeld kunnen afschaffen, het openbaar vervoer gratis kunnen maken, het eigen risico af kunnen schaffen of absurd veel huizen kunnen bouwen. Maar dat doen we niet omdat we meegaan in een oorlogsdrang. Dat baart mij zorgen. ”
Valt er niet wat voor te zeggen, met de groeiende dreiging vanuit Rusland?
“Ik snap dat mensen zich zorgen maken, want andere politieke partijen vertellen dat de Russen in principe nu al om de hoek staan. Tegelijkertijd geven wij in Europa drie keer zoveel uit aan wapens als Rusland. Dat is ook niet onbelangrijk. Niemand profiteert van een wapenwedloop. Het gooit alleen maar olie op het vuur, terwijl we dat geld voor zoveel betere dingen kunnen gebruiken.”
Hebben jullie er vertrouwen in dat jullie een zetel gaan krijgen?
“Wij zijn de enige partij die zich uitspreekt tegen de militarisering en de dienstplicht. Niemand wil in dienstplicht. Maar dat moet gebeuren wanneer de defensiebegroting zo hoog gaat worden. Het Ministerie van Defensie heeft al toegezegd dat de overheid mensen gaat forceren als te weinig mensen zich vrijwillig aanmelden. Daarnaast hebben we een uniek geluid en een kieslijst waar bijna iedereen in Nederland zich in kan herkennen. Ik denk dat we daar de vruchten van gaan plukken.”
BIJ1 heeft roerige tijden achter de rug. Hoe is de sfeer nu binnen de partij?
“Oprecht geweldig. Er staan 22 mensen op onze kieslijst en we zijn ondertussen een hecht team geworden. Ik merk bij de afdelingen van verschillende steden dat iedereen keihard werkt om ons geluid te laten horen en om aan de slag te gaan met de campagne. We zijn geen persoonspartij bij wie het om een leider gaat, het gaat om de ideeën waar we voor staan. We gaan een stabiele tijd tegemoet als partij.”
In haar nieuwe boek Dit is fascisme waarschuwt Rosan Smits voor de normalisering van fascistisch gedachtegoed. Hoe kijk jij daarnaar?
“Het is iets waarvan ik wakker kan liggen. Twee weken geleden banjerden extreemrechtse hooligans door onze stad. Ik was een van de organisatoren van de tegendemonstratie. We zien door heel Europa en zeker in Nederland dat extreemrechts hard aan het groeien is. Dat is ook niet raar; we moeten de problemen die mensen hebben niet bagatelliseren. Al decennialang maakt neoliberaal beleid onze woningmarkt kapot en breekt het sociale zekerheid af. Vervolgens worden vluchtelingen, migranten en mensen van kleur daarin tot boosdoener gemaakt. En niet alleen extreemrechtse partijen doen dit, ook middenpartijen zijn daarin meegegaan. Frans Timmermans heeft onlangs nog gezegd dat er een migratiecrisis is. En we zien ook hoe de VVD al jarenlang steeds meer naar extreemrechts is getrokken. Het is niet raar dat mensen die beelden overnemen en dan de schuld op de verkeerde plek leggen. Maar de schuld ligt niet bij vluchtelingen en migranten. De schuld ligt bij huisjesmelkers. Bij rechtse politiek. Bij het hele systeem dat hen in staat stelt om de woningcrisis te veroorzaken. Dat is het geluid dat we met zo’n tegendemonstratie willen laten zien en dat wij als partij uitdragen. De problemen zijn bekend, nu moeten we de juiste dader benoemen. Want je maakt je woekerhuur niet over aan een asielzoeker, die maak je over aan een pandjesbaas.”
Beste Teun, veel standpunten komen ook overeen met andere partijen, mijn gevoel tijdens de opkomst van de verkiezingen is dat partijen vaak vanuit een over-ambitieuze invalshoek de verkiezingen in gaan, en daardoor meer idealistisch denken dan wat ze ook werkelijk kunnen leveren, hoe zorgt BIJ1 ervoor dat ze realistisch zijn over hun de haalbaarheid van hun standpunten? En niet een verheerlijkte ideologie gebruikt om stemmen te winnen? Deze vraag is geen aanval op BIJ1, alle partijen hebben deze ‘burdon of proof’ om het zo maar te zeggen.