‘Als mensen China aanvallen, word ik altijd een beetje Chinees’

Het stoort Peter Peverelli, VU-docent management and organisation aan de School of Business and Economics, dat de berichtgeving over China vrijwel altijd negatief is. “Omdat China op economisch en ook wetenschappelijk gebied het Westen aan het overtreffen is, wordt het land hier als een gevaar gezien”, aldus Peverelli. Hij denkt dat het komt door een combinatie van onbegrip en de neiging om de hele wereld langs een westerse meetlat te leggen. “Het mag niet zo zijn dat China al die successen boekt zonder dat eerst de communistische partij is gevallen. En dus gaat iedereen op zoek naar fouten. Politici, journalisten en ook academici zijn alleen maar geïnteresseerd in wat er fout is aan China.”

In het Westen is sprake van een irrationele angst voor China

Peverelli is niet de enige die het opvalt dat er in het Westen sprake is van wat anderen “sinofobie” hebben genoemd, een irrationele angst voor China. Dat neemt niet weg dat er ook best wat op het land is aan te merken. De samenwerking tussen Nederlandse universiteiten met China is bijvoorbeeld in enkele gevallen spaak gelopen door de verregaande bemoeienis van de Chinese overheid. Een deels door China bekostigde bijzonder hoogleraar in Groningen werd het verboden “het imago van China te beschadigen”.

Verhalen over Oeigoeren “aantoonbaar onwaar”

En dan is er nog de Oeigoeren-kwestie. Regeringen en organisaties als Amnesty International beschuldigen China ervan de Oeigoeren te onderdrukken, een moslimminderheid in Noordwest-China. De Oeigoeren worden volgens rapporteurs in heropvoedingskampen misbruikt, gemarteld en zelfs gesteriliseerd. Aan de VU, die met de UvA een samenwerkingsverband is aangegaan met het Chinese bedrijf Huawei voor het ontwikkelen van software, is dat reden voor felle oppositie tegen die samenwerking. Want Huawei ontwikkelt ook software om de Chinese overheid te helpen Oeigoeren op te sporen.

‘In Nederland gaat de politie toch ook soms gewelddadig tekeer bij een protestdemonstratie?’

Maar Peverelli vindt de berichtgeving over de Oeigoeren “opgeblazen”. Hij zegt dat China te kampen heeft met jihadisme en moslimextremistische aanslagen en dat er op scholen in Xinjiang, de regio waar de meeste Oeigoeren wonen, wordt opgeroepen tot separatisme. “Er zal wel eens te hard tegen opstandige burgers worden opgetreden en dat moeten we veroordelen”, zegt hij, “maar hier gaat de politie toch ook soms gewelddadig tekeer bij een protestdemonstratie?”

Volgens hem zijn de verhalen van Oeigoeren in de westerse media aantoonbaar onwaar. En als ik het rapport over de Chinese Oeigoeren van Amnesty International aanhaal, wijst hij op de tekeningen die erin zijn opgenomen, van Oeigoeren die in zo’n heropvoedingskamp hebben gezeten en zijn gemarteld. Die staan volgens hem vol anti-Chinese stereotyperingen. Per mail stuurt hij me twee rapporten van de internationale denktank The Transnational Foundation for Peace & Future Research, waarin een Amerikaans rapport wordt gekraakt dat beweert dat China uit is op genocide van de Oeigoeren.

“Ik word daar enorm kriegelig van”, zegt hij.

China aanvallen

Nu zijn veel berichten en opinies over China in Nederland onmiskenbaar doortrokken van een zeker anti-Chinees racisme en westers superioriteitsdenken, maar Peverelli lijkt van de weeromstuit precies het tegenovergestelde te zijn gaan doen: klakkeloos alles verdedigen en bagatelliseren wat China doet. Ik wijs hem daarop, zet me schrap voor zijn reactie, maar Peverelli geeft me gelijk. “Dat is misschien ook wel zo, ik schiet misschien te snel in de verdediging”, zegt hij. “Ik kan er niet goed tegen als mensen China aanvallen, daar word ik zelf altijd een beetje een Chinees van.”

Dat is maar een klein beetje overdreven. Peverelli spreekt vloeiend Chinees, begon die taal al op zijn veertiende te leren, en heeft lange tijd in China gewoond. Hij studeerde er zelfs toen de beruchte Culturele Revolutie over het land raasde. Hij is getrouwd met een Chinese vrouw en staat binnen zijn faculteit bekend als Mister China. Hij houdt van China en is er tijdens de coronacrisis drie maanden geweest. “Terwijl ze dan in Nederland zeuren over een corona-app op je telefoon omdat die een inbreuk op onze privacy en vrijheid zou zijn, kom je er in China overal mee binnen. Paradoxaal genoeg voelde ik me daar vrijer dan hier”, aldus Peverelli.

‘Paradoxaal genoeg voelde ik me in China vrijer dan hier’

De manier waarop China corona bestreed, komt onder meer aan bod in het boek Has China Devised a Superior Path to Wealth Creation? dat Peverelli samen schreef met de Britse managementfilosoof Charles Hampden-Turner en organisatietheoreticus Fons Trompenaars.

“Het boek is bedoeld als tegenwicht tegen de stroom van negatieve publicaties over China”, legt Peverelli uit. De auteurs laten aan de hand van de culturele verschillen tussen China en het Westen zien dat er andere manieren zijn dan de westerse om zaken gedaan te krijgen, andere vormen van democratie bijvoorbeeld. Want volgens Peverelli is ook de volksrepubliek China een democratie, omdat Chinezen immers vertegenwoordigd zijn in raden tot op wijkniveau.

“Ik ben ook verbonden aan het Cross Cultural Human Rights Centre aan de VU”, vertelt Peverelli. “Daar pleiten ze er bij het beoordelen van situaties in een specifiek land voor om rekening te houden met de lokale cultuur en gewoonten in dat land.”

Corona-app

Wat corona betreft, gaat alles in Nederland volgens regels en protocollen en dus stroperig, zegt Peverelli. “Als in China wordt vastgesteld dat er meer ziekenhuizen nodig zijn, bouwen ze er daar ziekenhuizen bij. Er wordt gedaan wat nodig is. Met een corona-app kan de overheid zien waar een besmette persoon geweest is om ook daar weer besmette personen op te sporen. In Nederland wordt er veel over gedebatteerd en dan gebeurt er nóg niks.”

‘Er lijkt een cordon sanitaire te liggen rond elke positieve berichtgeving over China’

Dat het resultaat van die autoritaire niet-lullen-maar-poetsenaanpak van China aanmerkelijk beter is dan die in het Westen, is volgens Peverelli evident. “In China, met bijna anderhalf miljard inwoners, ligt het dodental onder de 6.000, Nederland heeft er meer dan 18.000 te betreuren. In de VS, met 328 miljoen inwoners, zijn bijna 650.000 mensen aan corona gestorven.” Dat is de dure prijs die het Westen moet betalen, denkt Peverelli, voor het stellen van individuele belangen boven die van de gemeenschap. “Ik spreek nu voor mezelf, maar ik denk dat dit aantoont dat een heleboel andere globale kwesties, zoals de klimaatcrisis, de voedselvoorziening en ontwikkelingshulp, beter gebaat zijn bij een Chinese dan een westerse aanpak.”

Bedoelt Peverelli dat we meer als de Chinezen moeten worden? “Nee, dat bedoel ik zeker niet. Maar een land als Indonesië, dat nog steeds het Westen als voorbeeld neemt, deelt meer culturele waarden met China en dat land zou wél kunnen profiteren van Chinese voorbeelden.”

Toen het boek net uit was, schreef Peverelli ons dat hij de nodige commotie verwachtte omdat het recht tegen de algemeen geldende opvattingen over China ingaat. Het bleef echter stil en Peverelli is daar wat gedesillusioneerd over. “Er lijkt een cordon sanitaire te liggen rond elke positieve berichtgeving over China”, zegt hij. “Zelfs de China-specialisten bij het Clingendael Instituut negeren het. Het is op het moment gewoon niet fashionable om op deze manier over China te schrijven.”

Peter Peverelli, Charles Hampden-Turner en Fons Trompenaars, Has China Devised a Superior Path to Wealth Creation? (uitgegeven door Cambridge Scholars Publishing, dat niet is geaffilieerd met Cambridge University Press).