Een vrolijke mueslivreter noemt ze haar oude zelf. Natuurvoedingswinkel, bijna vegetarisch, een man in de biologische sector, zonnepanelen. Maar toch ook twee auto’s voor de deur. “Ik was altijd heel optimistisch. Ik dacht serieus dat er iets is als groene diesel!”
Dat veranderde in 2018. “Mijn dochter woont in Australië en daar waren we op bezoek. We kwamen midden in een hittegolf terecht. En later dat jaar waren we een weekje op vakantie in een biologische B&B in Italië. Met biologische olijfbomen eromheen. Dat was niet uit te houden, zonder water! Het was 40 graden en we gingen van pure ellende naar Verona om in winkels in de airco te kunnen staan. En ik houd helemaal niet van winkelen.”
Er is geen plan
Dat staat ons te wachten, dacht ze toen. Omdat het te heet is, kunnen we straks niet meer naar buiten. Toen kwam ook nog het alarmerende IPCC-rapport en ineens viel het kwartje. “Ik heb altijd heel Nederlands een groot vertrouwen gehad in de overheid en dacht dat er wel een plan zou zijn om het tij te keren. Maar er is helemaal geen plan! Het gaat niet goedkomen, we gaan polderend de klimaatklif af.”
Verdonk en haar man hebben onmiddellijk hun twee auto’s verkocht en er een elektrische auto voor terug gekocht. Er kwamen nog meer zonnepanelen, nog minder dierlijke producten op hun bord en doorgeefcadeaus met Kerst. Maar als individu kun je maar zoveel doen. “Ik heb er echt van wakker gelegen. Wat moet er gebeuren?”
Nog maar 15% biodiversiteit
Toen zag Verdonk Extinction Rebellion in Engeland in het nieuws. Dat is iets voor mij, dacht ze. Geweldloos in actie tegen het systeem, want dát functioneert niet. “Van de politiek moeten we niets verwachten, politici kunnen maar vier jaar vooruitdenken door de democratische cyclus die we hebben. Maar we moeten onder ogen zien hoe ernstig het ervoor staat.”
‘We stevenen af op drie graden opwarming wereldwijd’
De werkelijkheid, lepelt Verdonk op, is dat we in Nederland nog maar vijftien procent over hebben van de biodiversiteit die hier ooit was en zoals het nu is, stevenen we af op drie graden opwarming wereldwijd. “Dat betekent onleefbaarheid op grote delen van de planeet. We hebben nog maar heel weinig kans om de allerergste gevolgen van de klimaatcrisis te voorkomen.”
Afgezakte broeken neergelegd als protest
Verdonk benaderde de eerste XR-activisten in Nederland en is vanaf het begin betrokken bij XR in Brabant. “Vorig jaar september kwamen we met zo’n vijftien mensen uit heel Brabant voor het eerst bij elkaar. Nu zijn er in Eindhoven alleen al tachtig mensen actief. En er zijn groepen in Breda, Tilburg en Den Bosch.” Ze deden een actie bij het provinciehuis bij de installatie van het nieuwe provinciebestuur, want “het klimaat was uit het akkoord geschreven”, aldus Verdonk. “Daar zakte onze broek vanaf, dus hebben we allemaal broeken neergelegd.” Ze hadden banners bij het Eindhovense lichtfestival Glow en deden een estafette van verkeersblokkades op kruispunten in verschillende Brabantse steden.
Red Rebels
Soms doet Verdonk ook als Red Rebel mee aan acties. Dat is een groep mensen in rode gewaden met wit geschminkte gezichten die geluidloos en langzaam bewegend bij acties aanwezig zijn. “De Red Rebels komen voort uit een straattheaterperformance. Ze vragen aandacht voor het leven dat ons verbindt, als mensen en ook met veel dieren. Het gaat ons niet om het individu, maar om het leven, menselijk, dierlijk, plantaardig.”
Op de VU heeft ze de minor Amsterdam Global Health opgezet, waarin ze zelf een college geeft over klimaat en gezondheid. “Het klimaat is het grootste public health-probleem van de 21ste eeuw. Heel veel mensen overlijden door de klimaatcrisis, door hittegolven, overstromingen. Daar moet meer aandacht voor komen.” En ze startte met een groep studenten XR Zorgprofessionals, want ook de uitstoot binnen de sector moet omlaag. “Die zit ‘m in de gebouwen, verlichting, verwarming, maar ook al die plastic verpakkingen en enorm veel reisbewegingen.”
Bezieling
Het actievoeren heeft Verdonk niet haar optimisme teruggegeven. Ze is somber over de kant die het op gaat en worstelt met vragen als: kan ik mijn dochter in Australië bezoeken als vliegen zo vervuilend is? XR bracht wel bezieling. Zo zegt ze in Sunny Bergmans nieuwe documentaire Oproerkraaiers: Alles waar we nu trots op kunnen zijn, van onze democratie tot onze gezondheidszorg, tot de wetenschap, tot vrouwenkiesrecht, tot onze grondwet is tot stand gekomen door activisme. “Optimisme is hier geen goede eigenschap, we moeten geen ijdele hoop hebben. Maar we moeten ook de moed niet verliezen.”
> Lees ook:
Deel 2 van dit tweeluik over klimaatactivisten aan de VU: ‘Elke opleiding moet iets doen met het klimaat’.