Arjan Dwarshuis (33) heeft het wereldrecord vogels kijken op zijn naam staan. Hij schreef een boek over hoe het is om in één jaar 6852 verschillende vogelsoorten te zien, er verscheen een documentaire, hij schoof aan bij allerlei televisieprogramma’s en geeft over de hele wereld lezingen. Maar met afstuderen wilde het nog niet zo lukken.
“Dit was mijn laatste kans”, vertelt Dwarshuis, “als ik nu die scriptie niet zou afmaken, zouden de andere vakken die ik al had gehaald verlopen en zou ik nooit afstuderen.” Dwarshuis noemt zijn archeologiestudie een hobby, terwijl hij van zijn echte hobby allang zijn werk heeft gemaakt: hij leeft van zijn werk als vogelaar. Hij organiseert vogelexcursies in de duinen, de Oostvaardersplassen, de Wadden en gewoon in of bij Amsterdam. In het Schinkelbos bijvoorbeeld. Dwarshuis: “Dat is een stukje natuur tussen het Amsterdamse bos en Schiphol. Het is nog maar twintig jaar oud, maar in die tijd is het een belangrijk gebied geworden voor vogels in de regio Amsterdam. Je hebt er bijvoorbeeld roerdompen en ijsvogels.”
Als wereldrecordhouder vogels kijken wordt Dwarshuis gevraagd voor lezingen in allerlei landen: bij het natuurmuseum in Bern, bij de Bird Fair in Groot Brittannië en binnenkort geeft hij een TED Talk in de Beurs van Berlage. Hij zat ook aan tafel bij Humberto Tan en Ivo Niehe. Succes genoeg dus, maar met die masterscriptie schoot het maar niet op.
>In 2016 spotte Arjan Dwarshuis 6852 verschillende vogelsoorten.
>Dat is bijna tweederde van het aantal officieel erkende vogelsoorten ter wereld dat op 10700 ligt.
>Dwarshuis denkt niet dat iemand daar voorlopig overheen komt: “Ik ben in dat jaar nauwelijks ziek geweest en heb verschillende keren extreem veel geluk gehad met het zien van zeldzame vogels.
>Over het jaar waarin hij de hele wereld rondreist om vogels te spotten, schreef hij het boek Een bevlogen jaar (Uitgeverij Meulenhoff) en maakte documentairemaker Michiel van den Bergh de film Arjan’s big year.
Helemaal geen zin
Een paar jaar geleden was Dwarshuis al eens begonnen, maar hij liep vast in het onderwerp dat hij toen had uitgezocht. “Ik had er toen ook helemaal geen zin in, ik was veel te druk met het voorbereiden van mijn jaar vogels kijken”, vertelt hij. Toen hij zich vorig jaar weer meldde bij archeologie, was zijn afstudeerbegeleider Heleen van Londen, dan ook verbaasd. “Ze dacht dat ik het niet meer ging afmaken, maar ik wilde het toch heel graag. Deels om mijn ouders een plezier te doen, die maar bleven vragen wanneer ik nu eens ging afstuderen, maar het is ook beter voor mezelf. Anders blijft het toch zo’n stuk in je CV waar je overheen praat.”
‘Anders blijft het toch zo’n stuk in je CV waar je overheen praat’
Dwarshuis probeerde deze keer een onderwerp te kiezen dat hem aan het hart ging: de afname van biodiversiteit in de Oostvaardersplassen. “Ik kom daar al van kinds af aan om vogels te kijken en heb het aantal soorten daar echt zien afnemen door overbegrazing. Ik weet dat als argument voor de manier waarop het gebied werd beheerd de theorie werd gebruikt dat het landschap daar in de prehistorie ook door grote grazers tot een halfopen parklandschap werd gemaakt. Als archeoloog is het interessant om te kijken waarop die theorie is gebaseerd en of dat de enige archeologische visie was op dat gebied, dus dat heb ik uitgezocht in mijn scriptie.”
Nauwelijks grote grazers
Dwarshuis bekeek onder meer de Ontwikkelingsvisies, de beleidsstukken waarin de plannen stonden voor het beheer van de Oostvaardersplassen, vanaf het begin van de jaren tachtig. Daaruit blijkt dat er sprake was van een tunnelvisie, stelt hij. De opvatting van één wetenschapper die stelde dat het gebied in de prehistorie een halfopen karakter had en dat die openheid werd veroorzaakt door in het wild levende grote grazers, is de afgelopen dertig jaar leidraad geweest voor het beheer. Dat er steeds meer archeologen waren die stelden dat het gebied in de prehistorie veel dichter bebost was en dat er nauwelijks grote grazers voorkwamen, is jarenlang genegeerd. “Inmiddels zijn de gevolgen zichtbaar voor iedereen en laait de politieke discussie elk jaar weer op, maar vogelaars, archeologen en ecologen zagen al lang dat het mis ging met het gebied. De vogels zijn langzamerhand verdwenen, tot er nog maar een paar soorten over waren.”
Bronvermelding en annotatie
‘Voor mijn boek en mijn columns had ik me net een lekker leesbare schrijfstijl aangeleerd’
Het schrijven van de scriptie ging Dwarshuis niet meteen gemakkelijk af. “Voor mijn boek en mijn columns had ik me net een lekker leesbare schrijfstijl aangeleerd, maar bij een wetenschappelijk betoog draait alles om bronvermelding en annotatie. Pas toen ik er in juni een paar weken voor ging zitten, kwam ik er een beetje in.”
Nu zijn scriptie eindelijk klaar is – Dwarshuis haalde een 7,5 – heeft hij niet meteen plannen om aan het werk te gaan als archeoloog. Toch is hij blij dat de studie afmaakte: “Ik denk dat ik door mijn studie een bepaalde blik heb ontwikkeld die ik gebruik in mijn werk: in mijn columns (o.a. voor Het Parool), begin ik vaak met een observatie van vogels, dan vertel ik iets over de historie van het landschap en dan komt er een conclusie over de huidige situatie.” Ook denkt Dwarshuis dat het geen kwaad kan dat hij door zijn scriptie deskundige is in een onderwerp dat eens in de zoveel tijd weer tot een storm leidt in de media. “Ik wil best in een praatprogramma iets komen vertellen over de missers in het beheer van de Oostvaardersplassen.”
Zeearend in Amsterdam
Maar het liefst leidt Dwarshuis excursies in natuurgebieden en houdt hij lezingen over vogels. En als vogelspotter is hij nooit klaar met vogels kijken: “Vanuit mijn huis in Amsterdam Zuid heb ik al 85 verschillende vogelsoorten gezien, ook een zeearend die toevallig overvloog.”