Lockdowns, online onderwijs, sluiting van de horeca, feestverbod… De mentale gezondheid van jongeren kreeg een klap in de coronacrisis en die dreunt nog altijd na, blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek.
Het CBS peilt de gevoelens van angst en depressie met een korte vragenlijst: voelde u zich in de afgelopen vier weken erg zenuwachtig, zat u zo erg in de put dat niets u kon opvrolijken, voelde u zich neerslachtig en somber? Maar ook: voelde u zich kalm en rustig, voelde u zich gelukkig? Respondenten kunnen antwoorden: voortdurend, meestal, vaak, soms, zelden, nooit.
In het jaar 2023, toen deze enquête werd afgenomen, waren de twintigers nog niet hersteld. Ze hebben het duidelijk zwaarder dan de andere leeftijdsgroepen. Met de tieners gaat het weer een stuk beter.
© HOP. Bron: CBS.
Over het algemeen melden vrouwen deze gevoelens vaker dan mannen. Verder hebben laagopgeleiden er meer last van dan anderen. In deze CBS-data kun je niet zien wie er student is en wie niet.
Bekend beeld
Hoe het nu met studenten gaat? “Onze studentenmonitor geeft ongeveer hetzelfde beeld, al zien we ook wel een aantal voorzichtig positieve ontwikkelingen”, zegt onderzoeker Jolien Dopmeijer, werkzaam bij het Trimbos Instituut en hogeschool Windesheim. Zij buigt zich al jaren over de mentale gezondheid van studenten.
Het blijft een belangrijk onderwerp, vindt ze. “Op onderdelen gaat het iets beter, maar er is dan ook veel aandacht voor mentale gezondheid van jongvolwassenen en er is al veel in gang gezet. Het is goed om dit te bestendigen.”
Het Trimbos Instituut bijvoorbeeld is het programma Stijn gestart, dat Dopmeijer coördineert. Het moet onderwijsinstellingen, gemeenten en zorgprofessionals helpen om het studentenwelzijn (vandaar ‘Stijn’) te verbeteren en risicovol middelengebruik onder studenten te voorkomen.
Prestatiedruk
Voor de zomer sprak de Tweede Kamer over studentenwelzijn. De nieuwe coalitiepartijen hebben er ook oog voor, wilden ze onderstrepen, maar ze gaan wel een langstudeerboete van drieduizend euro per jaar invoeren voor iedereen die meer dan een jaar uitloopt in zijn studie. Dat gaat de prestatiedruk verhogen, zeiden oppositiepartijen, met name onder studenten die het toch al lastig hebben vanwege mantelzorg of een functiebeperking.
In hetzelfde debat hekelde met name de VVD de aandacht van andere partijen voor de prestatiedruk onder studenten. Het motto: life is tough, get a helmet. Toenmalig minister Robbert Dijkgraaf reageerde: “Zelfs als je vindt dat het onderwijs alleen om prestaties draait, dan nog moet je toegeven dat een goede mentale gezondheid helpt bij die leerprestaties.”
Kopzorgenraad
Het Interstedelijk Studenten Overleg en de Landelijke Studentenvakbond pleitten vorig jaar samen met organisaties als GGZ Nederland en 113 Zelfmoordpreventie voor de oprichting van een kopzorgenraad. Dat deden ze in de aanloop naar de verkiezingen.
“Die raad is nog niet opgericht, maar dat zou het nieuwe kabinet wel moeten doen”, vindt ISO-voorzitter Mylou Miché. “Studenten verdienen een plek aan tafel. Er ligt zoveel druk bij studenten, er staat ons een hoop te doen om daar iets aan te veranderen. Om te beginnen moet de langstudeerboete van tafel. En de financiële positie van studenten mag ook beter.”