Riekje van Osnabrugge voert het liefst gesprekken waarbij ze kan luisteren naar wat anderen te vertellen hebben. Maar tijdens de pandemie moest zij op een andere manier studenten weten te bereiken. Denk aan quotes op Instagram en meditatieve wandelingen door de stad die je kunt downloaden. Die werkten overigens prima. De organisatie waarvoor ze werkt, NewConnective, had daarmee een groot bereik onder studenten. NewConnective is er voor alle studenten die willen nadenken over levensvragen, gelovig of niet-gelovig, voor studenten die zich willen verbinden met anderen en op zoek zijn naar betekenis in hun leven.
Studentendominee Van Osnabrugge werd ook heel bedreven in sociale media. Neem het Instagram-filmpje waarin ze een dansje doet terwijl ze in de tekst veelgestelde vragen beantwoordt. Vraag: ‘Ben je zelf nog student dan?’ Antwoord: ‘Natuurlijk, ik leer iedere dag nog.’ En de vraag: ‘Dat is toch niet meer van deze tijd?’ Antwoord: ‘Klopt, nadenken over het leven is iets van alle tijden.’
Kaarsvet op toetsenbord
Het filmpje zit goed in elkaar en is grappig, zonder dat het lullig wordt. Van Osnabrugge: “Gelukkig zijn er bij NewConnective mensen die weten hoe je via Instagram de juiste toon moet aanslaan om ons publiek te bereiken. Maar mij geeft het een dubbel gevoel om tegen de camera te praten. Ik ben van het luisteren en wat we de afgelopen tijd hebben gedaan is zenden. Voor mij voelt dat als heel ouderwets.”
In rouwgroepen kan zij bijvoorbeeld goed luisteren naar wat anderen te vertellen hebben. Van Osnabrugge heeft het kaarsvet nog op het toetsenbord zitten van het uitblazen van de kaarsjes die ze bij online rouwgroepen aanstak voor de overledenen. “We organiseren die rouwgroepen al jaren en die lopen altijd goed. Er komt een heel divers publiek op af, studenten die met elkaar gemeen hebben dat ze een dierbare hebben verloren. Dat schept een band, deelnemers herkennen dingen bij elkaar, ze vertrouwen elkaar en daardoor kunnen ze de diepte in”, vertelt Van Osnabrugge. Dat studenten ook online wel over rouw willen praten komt doordat rouw een aanwijsbare en algemeen erkende oorzaak heeft: de dood van een persoon van wie je hield.
Coffee & Meaning
Moeilijker was het om een groep bij elkaar te krijgen die met elkaar kon delen hoe ze de lockdowns ervoer. NewConnective probeerde studenten te bereiken met digitale bijeenkomsten waar mensen konden ‘binnenlopen’ om te kletsen over wat ze bezighield, Coffee & Meaning hadden ze de serie genoemd, maar dat werkte niet. “Het was te rustig, daardoor voelden de paar mensen die er wel waren zich ongemakkelijk en kwamen ze de volgende keer ook niet meer. Dan waren er weer andere mensen, maar ook te weinig. De behoefte aan contact was er wel, maar het is ons niet gelukt om een constante groep bij elkaar te krijgen”, vertelt Van Osnabrugge.
Internationale studenten heel eenzaam
Dat sommige studenten tijdens de lockdowns eenzaam en somber waren, komt uit diverse onderzoeken naar voren. Van Osnabrugge nam het zelf ook waar: “Studenten noemden het vaak tussen neus en lippen door, bij andere activiteiten die wel konden doorgaan. Vooral veel internationale studenten zijn heel eenzaam geweest. Maar eenzaamheid lijkt iets waarvoor veel mensen zich schamen, het is een onderwerp waarover ze pas praten als het vertrouwen er is, als je ze al hebt bereikt met iets anders.”
‘Eenzaamheid lijkt iets waarvoor veel mensen zich schamen’
Eenzaamheid onder studenten is natuurlijk niet nieuw, maar corona heeft het probleem wel verergerd, denkt Van Osnabrugge. Vergeleken met vroeger is er sowieso meer oog voor het welzijn van studenten. “De VU heeft veel extra geld vrijgemaakt voor de studentenpsychologen. Dat is goed, maar eenzaamheid los je niet op door alleen erover te praten. Je moet je kunnen verbinden met anderen. Dat is precies waar de activiteiten van NewConnective op gericht zijn. Ik denk dat het goed is als de VU zich dat realiseert. NewConnective kan echt iets betekenen voor het welzijn van studenten.”
Minder ruimte voor verdriet
Geworstel hoef je ook niet meteen te benaderen als psychologisch probleem, vindt Van Osnabrugge bovendien. “Het is een goede ontwikkeling dat we het gemakkelijker over welzijn hebben, maar voor een deel van die worstelingen geldt ook dat ze bij het leven horen en dat we niet eenzijdig moeten inzetten op hulpverlening.” In dit verband is Van Osnabrugge het eens met de Vlaamse psychiater Dirk de Wachter die opmerkte dat er in de maatschappij steeds minder tijd en ruimte is voor verdriet en dat mensen zich bij ongelukkige gevoelens meteen tot de psychiater wenden die het moet oplossen. Ongelukkig zijn hoort ook bij het leven, is zijn stelling.
Woningstress
Sinds 1993 was Van Osnabrugge studentendominee. En hoewel de vragen waarmee jonge mensen worstelen van alle tijden zijn, heeft ze wel dingen zien veranderen in die dertig jaar: “Studenten staan meer onder druk”, vertelt ze. “Ze hebben het gevoel dat ze altijd de beste versie van zichzelf moeten laten zien, altijd bezig moeten zijn en dat ze nauwelijks tijd hebben voor een verkeerde keuze. Studenten denken al snel dat ze niet voldoen aan de norm, maar als iedereen dat heeft is de vraag natuurlijk: wie bepaalt de norm?”
‘Studenten hebben het gevoel dat ze altijd de beste versie van zichzelf moeten laten zien’
De gespannen huizenmarkt heeft de leefwereld van studenten ook echt veranderd, zag Van Osnabrugge: “Iedereen is constant op zoek naar een woning. Kamers zijn duur, dus om dat te kunnen betalen moet bijna iedereen werken. Dat geeft veel onrust en stress.”
Hart durven openen
Wat al die jaren bleef, zijn de vooroordelen die mensen hebben als Van Osnabrugge vertelt dat ze studentendominee en christen is. “Sommigen denken meteen dat je studenten wilt bekeren en zijn ze heel argwanend. En mensen die zelf ook christelijk zijn, hebben soms juist een heel normatief beeld van wat een dominee of christen zou moeten denken en vinden.”
Vooroordelen zijn een belangrijk thema voor NewConnective waar ze het GVD (Groot Vooroordelen Diner) organiseren, waar tijdens de ramadan bijvoorbeeld verschillende groepen samen eten en met elkaar in gesprek gaan over controversiële thema’s, zoals geloven, vegetarisme en gender. “Bij dat diner willen we de etiketten die we allemaal plakken benoemen en bespreken, maar wel in een veilige omgeving: studenten mogen bij NewConnective zijn wie ze zijn, niet ondanks maar mèt hun levensovertuiging of religie”, vertelt Van Osnabrugge.
En daarmee zijn we weer terug bij het luisteren, Van Osnabrugges kwaliteit als studentendominee. Wat haar zal bijblijven en wat ze zal missen zijn die gesprekken met “studenten die hun hart durfden te openen”, zoals ze het zelf formuleert, dat meisje dat liet doorschemeren dat ze was opgegroeid met een gewelddadige vader, die jongen van wie een vriend zelfmoord had gepleegd. “Als ik iets kan betekenen voor die mensen, denk ik altijd: wat heb ik ontzettend mooi werk.”
Riekje van Osnabrugge is vanaf 1 januari met pensioen. Op 1 maart is er een afscheidsbijeenkomst in de Thomaskerk. Marleen Blootens volgt haar op.