Op het strand bij Zandvoort en in het Vondelpark werd de anderhalf-meterregel afgelopen weekend massaal genegeerd. Paul van Lange, hoogleraar sociale psychologie aan de VU, legt uit waarom.
Waarom gaan mensen toch het strand op als ze zien dat het zo druk is? “Jij hebt bedacht dat je naar het strand gaat en je waarschijnlijk niet gerealiseerd dat veel andere mensen hetzelfde plan hadden. Als je daar eenmaal bent, zie je dat het drukker is dan je dacht en dat anderen het ook niet zo nauw nemen met die regel van anderhalf meter afstand houden. Mensen zijn kuddedieren, dus als ze zien dat anderen zich zo gedragen, zijn ze zelf ook geneigd om dat te doen. De gedachte is al snel: als iedereen het doet, zal het wel meevallen met de risico’s.”
Daarmee vraag je toch om een volledige lockdown? “Het is een sociaal dilemma: je eigenbelang versus het algemeen belang. Ik heb trouwens over het algemeen wel het idee dat mensen zich proberen te houden aan de regels, maar die druisen nogal in tegen wat we gewend zijn. We zijn groepsdieren en gewoontedieren, gewoonlijk houden we een halve meter afstand tot elkaar. En daar is onze hele omgeving op ingericht. Probeer maar eens boodschappen te doen en anderhalf meter afstand te houden. Dat begint al bij de ingang van de supermarkt waar net als je naar binnen wil, iemand naar buiten stapt. De gangpaden zijn ook niet breed genoeg om iemand op anderhalf meter te passeren. En dat geldt ook voor veel stoepen, zeker hier in Amsterdam.
Mensen verplichten binnen te blijven heeft grote nadelen, ook voor hun psychische en fysieke weerstand. Daarom hoop ik toch dat het niet tot een volledige lockdown komt.”
Maar mensen die lak hebben aan die anderhalf-meterregel laten toch zien dat ze die verantwoordelijkheid niet aankunnen? “De boodschap van de overheid kan ook helderder en directer. Zeker naar jongeren. Zij hebben vooral meegekregen dat een coronabesmetting voor hun niet zo erg is. Dat ze wel een belangrijke rol spelen in de verspreiding, omdat ze vaak met wisselende groepen mensen omgaan, is veel minder gecommuniceerd. Het puberbrein is bovendien meer gericht op het leuk hebben met elkaar, dan op de lange-termijndoelen van de samenleving. Dat is een extra probleem. De overheid zou jongeren directer moeten aanspreken, via kanalen als Instagram.”
De boodschap ‘blijf zo veel mogelijk thuis’ kan je niet ontgaan zijn toch? “Maar die is tegenstrijdig met de boodschap die mensen jarenlang hebben gehoord dat het goed is om naar buiten te gaan, zeker als ze lang binnen hebben gezeten. Ook daarin zijn we gewoontedieren. En in grote delen van Nederland kun je gewoon naar buiten zonder anderen te besmetten. Een volledige lockdown zou daarom ook zonde zijn. Misschien moeten we communiceren dat mensen beter kunnen gaan fietsen dan wandelen. Fietsen is veiliger met het oog op besmetting. En voor zo lang het nog mag: probeer naar buiten te gaan wanneer anderen dat niet doen: vroeg op de dag of tijdens etenstijd.”