Onafhankelijke journalistiek over de Vrije Universiteit Amsterdam | Sinds 1953
28 maart 2024

Wetenschap
& Onderwijs

Waarom zijn nog zoveel mensen slachtoffer van seksueel geweld?

Onderzoek van het Europees Agentschap voor Grondrechten wees vorig jaar uit dat 45 procent van de Nederlandse vrouwen zegt slachtoffer te zijn geweest van fysiek of seksueel geweld. Het Europees gemiddelde ligt op 33 procent. Achttien procent van de Nederlandse vrouwen zegt ooit slachtoffer zijn geweest van seksueel geweld, terwijl het Europese gemiddelde op elf procent ligt.

Cijfers van Rutgers, het kenniscentrum seksualiteit, liegen er ook niet om: Maar liefst zeventien procent van de jonge vrouwen tussen 12 en 25 jaar is eens of meerdere keren gedwongen tot seks. Bij mannen in dezelfde leeftijdsgroep is dat vijf procent. Veertig procent van alle Nederlandse vrouwen is slachtoffer geweest van fysiek seksueel overschrijdend gedrag. Niet-fysiek: 53 procent. Mannen: dertien procent fysiek en 29 procent niet-fysiek.

Hieruit wordt duidelijk: ook mannen zijn slachtoffer van seksueel geweld, maar het leeuwendeel van de slachtoffers is vrouw. Hoe kán dit? Waarom blijven mannen van die seksuele roofdieren? Waarom verandert er niets?

Pornoficatie

Hoe kan het dat na tientallen jaren van vrouwenemancipatie, van feminisme en bewustwordingscampagnes, seksuele voorlichting en niet te vergeten de Seksuele Revolutie, zoveel mensen blijkbaar nog steeds hun grenzen niet kennen? Waarom worden zoveel mensen nog steeds slachtoffer van seksueel geweld? Is het de ontkerkelijking? Verkeerde seksuele voorlichting? De pornoficatie?

Advalvas sprak met drie wetenschappers: psychologe Willy van Berlo van Rutgers, bijzonder hoogleraar Veiligheid en Burgerschap Hans Boutellier van de VU en hoogleraar forensische psychologie en psychiatrie Jan Hendriks van de VU.

“Ik weet niet of er niks is veranderd”, zegt Van Berlo. “Pas sinds een jaar of tien doen we hier onderzoek naar, dus vergelijken met vroeger kunnen we niet.”

“Veel seksueel grensoverschrijdend gedrag speelt zich af tussen bekenden: binnen relaties of dates, vooral onder jongeren. De onbekende enge man in de bosjes komt veel minder vaak voor. En binnen die seksuele contacten blijft vaak niet duidelijk wat wel en niet gewenst is. Mannen respecteren de grenzen niet altijd, maar vrouwen zeggen ook nog te vaak geen nee. Daar komt dan nog bij dat van mannen wordt verwacht dat ze seksueel actief zijn; je bent pas een man als je seks hebt gehad. Vrouwen moeten vooral sexy zijn. Seksuele voorlichting zou ook over dit soort dingen moeten gaan.”

Ontkerkelijking

Boutellier gelooft wel degelijk dat er iets is veranderd. Hij denkt dat het aantal gevallen van seksueel overschrijdend gedrag is toegenomen sinds in Nederland de ontkerkelijking inzette. “Veertig procent van de Nederlandse vrouwen, ik vind dat schokkend.”

Boutellier wijdt er een hoofdstuk aan in zijn nieuwe boek, Het Seculiere Experiment: ‘De Pornografische Arena; De onttovering van seksualiteit met behoud van de relatie’. ‘Seksueel geweld tussen mannen en vrouwen is van alle tijden, maar kwam vooral voor in de periferie van het normale, sociale leven, zoals in oorlogssituaties’, schrijft hij.

“Vroeger was seksualiteit gebonden aan vaste codes, die waren opgelegd door de kerk”, licht Boutellier toe. “Sinds de Seksuele Revolutie zijn er geen externe normen meer. Het enige harde criterium is dat van de wederzijdse instemming, maar die kan behoorlijk ambivalent zijn. Het is niet altijd klip en klaar wanneer je te ver gaat. Vooral tieners, die nog experimenteren met hun lichamelijkheid, en die opgroeien in een omgeving waarin pornografie is genormaliseerd en zelfs overvloeit in andere uitingsvormen zoals popmuziek, gaan daardoor nogal eens in de fout. In die pornografische arena is het niet heel raar dat zoveel vrouwen rapporteren dingen te hebben meegemaakt die ze niet wilden.”

Kelderboxverkrachtingen

“Secularisering als oorzaak van seksueel geweld?” reageert hoogleraar forensische psychologie en psychiatrie Jan Hendriks. “Leuke theorie, maar ik heb naar aanleiding van de Rotterdamse kelderboxverkrachtingen, die een jaar of tien geleden zoveel stof deden opwaaien in de media, historisch onderzoek naar groepsverkrachtingen gedaan en ontdekt dat die van alle tijden zijn. Ook toen de kerk nog de absolute baas was, kwamen groepsverkrachtingen door jongens heel veel voor. En uit interviews die ik heb afgenomen bij oudere mensen blijkt ook dat er vroeger van alles gebeurde.”

Drie wetenschappers, drie verschillende visies. In de nieuwe Advalvas, die vandaag in papieren vorm wordt verspreid over de betere universiteitscampus, schijnen ze uitgebreid hun licht op seksueel geweld en seksueel overschrijdend gedrag. U kunt dat verhaal hier al in pdf-formaat lezen. Zonder account kunt u dat deze week niet bij Issuu, want die nam, enigszins ironisch, aanstoot aan onze cover in het kader van het thema.

Reageren?

Houd je bij het onderwerp, en toon respect: commerciële uitingen, smaad, schelden en discrimineren zijn niet toegestaan. Reacties met url’s erin worden vaak aangezien voor spam en dan verwijderd. De redactie gaat niet in discussie over verwijderde reacties.

Velden met een * zijn verplicht
** je e-mailadres wordt niet gepubliceerd en delen we niet met derden. We gebruiken het alleen als we contact met je zouden willen opnemen over je reactie. Zie ook ons privacybeleid.