“Zijn we niet te hárd over dat geloof”, zegt journalist Margalith Kleijwegt over de islam. “Er wordt ongelofelijk veroordelend over gesproken.” Ze hoopt daar op woensdag 21 mei, tijdens een debat rond haar nieuwe boek over moslimjongeren, van VU-studenten meer over te leren.
Kleijwegt schreef in 2005 een boek over de leerlingen van een vmbo-klas in Amsterdam-West, ‘Onzichtbare Ouders’, een onthutsend portret van allochtone kinderen wier ouders vaak geen idee hadden waar hun kinderen zelfs maar naar school gingen en over de uitzichtloosheid van die kinderen.
Schaamtecultuur versus schuldcultuur
Bijna tien jaar later heeft ze een vervolg geschreven, ‘Familie is alles’, waarin ze de leerlingen van toen, nu jonge twintigers, weer bezoekt. Ze is nu aanzienlijk positiever gestemd. Althans, over sommige van hen.
“Veel jonge moslims hangen een calvinistische islam aan”, aldus Kleijwegt, “en hebben daar houvast aan. Het helpt ze de discipline op te brengen die ze nodig hebben om iets van hun leven te maken.”
Met “calvinistische islam” bedoelt Kleijwegt de moslims die niet langer een schaamtecultuur vertegenwoordigen, waarbij mislukkingen en misstappen uit schaamte worden ontkend, maar die die hebben verruild voor een ‘schuldcultuur’, waarbij de hand in eigen boezem wordt gestoken en fouten onder ogen worden gezien. “En dat je verantwoordelijk bent voor je eigen daden”, aldus Kleijwegt.
Op de bank hangen
“Eén van de leerlingen had bijvoorbeeld in een islamitisch internaat gezeten. Hij heeft zijn diploma gehaald en doet nu een hbo-opleiding”, vertelt Kleijwegt.
Juist met de jongeren die serieus bezig zijn met het geloof gaat het goed, ontdekte Kleijwegt. Dat is voor haar een eye-opener, dat het geloof niet alleen maar negatieve invloed op mensen heeft. “Een openbaring, daar ben ik heel eerlijk in. Misschien vind je dat naïef.”
Met jongeren met een lossere moraal liep het vaak minder goed af, blijkt uit Kleijwegts boek. Ze beschrijft een jongen die het niet was gelukt uit Amsterdam-West weg te komen en die de hele dag op de bank hing. “‘Het komt wel goed met me’, zei hij. Ik dacht: Jongen, het komt helemáál niet goed met je!”
Liquidaties van jongens
Dat is volgens Kleijwegt een andere belangrijke factor voor succes: dat leerlingen uit hun oude buurt wegkomen. Wie is blijven hangen, ziet nog altijd geen rooskleurige toekomst tegemoet. “Het komt door de straatcultuur. Als je omgeven bent door mensen die zelf ook geen ruk doen, er niemand is die je tegenhoudt, dat helpt niet echt bij het bouwen aan je toekomst.”
Ze vertelt over een jongen die in de criminaliteit terecht is gekomen en zelfs verdacht werd van betrokkenheid bij liquidaties van jongens in zijn buurt.
De renovaties in de wijk, begonnen dankzij de verguisde minister Ella Vogelaar, hebben wel geholpen bij het verbeteren van de toekomstperspectieven van de jongeren die er wonen, meent Kleijwegt. “Maar door de recessie zijn die renovaties alweer gestopt.”
Cement van een samenleving
Op 21 mei is in Podium Mozaïek aan Bos en Lommerweg 191 een gratis debat naar aanleiding van Kleijwegts nieuwe boek. Naast een interview met Kleiwegt zelf is er ook een paneldiscussie met onder andere ex-Kamerlid Boris van der Ham (D66), Kamerlid Ahmed Marcouch (PvdA), stukjesschrijver Elma Drayer en raadslid Sofyan Mbarki (PvdA). Arie Boomsma is gespreksleider. De bijeenkomst wordt georganiseerd door StadsdeelWest, Kleijwegts uitgeverij Atlas Contact en De Groene Amsterdammer. Wie komt, krijgt gratis een exemplaar van ‘Familie is alles‘.
Kleijwegt hoopt dat er VU-studenten naar het debat komen. “Ik heb gehoord dat veel VU-studenten bezig zijn met de islam en ik ben nieuwsgierig naar de rol die het geloof in hun leven speelt. Dat dat ook kan werken als het cement van een samenleving, in plaats van een spijtzwam, daar wil ik graag over praten.”
Het debat begint woensdag, 21 mei om half acht en wie wil komen, wordt gevraagd zich aan te melden.