Hersenwetenschappers aan de VU en VUmc hebben een film gemaakt over neuropeptiden in het brein. Hij wordt vertoond in de zwarte tunnel naast de studentenbalie. Ze willen daarmee de herseneiwitjes bekender maken, want neuropeptiden zijn lang niet zo ingeburgerd als breinjargon als synapsen of neurotransmitters. En ze spelen net zo goed een belangrijke rol bij de signaaloverdracht in de hersenen. Tot november kun je in de filmtunnel een kijkje nemen in het brein.
Langzame hersenstofjes
De film laat zien wat neuropeptiden zijn: hersenstofjes die langzame veranderingen in ons gedrag veroorzaken. De meer bekende neurotransmitters, zoals dopamine en adrenaline, zorgen via razendsnelle verbindingen tussen de hersencellen in ons brein voor snelle reacties op de omgeving. Maar de cellen in de hersenen scheiden ook stofjes af die een veel tragere uitwerking hebben. Dat zijn neuropeptiden.
Euforisch gevoel
“Neuropeptiden beïnvloeden bijvoorbeeld onze emoties”, zegt promovenda Claudia Persoon, die als University Research Fellow samen met hoogleraar functionele genoomanalyse Matthijs Verhage de film maakte. “Maar ze bepalen ook de groei van ons lichaam en dat we langzaam ouder worden. En ze geven een gevoel van euforie, of van verzadiging.”
Een voorbeeld van een wat bekendere neuropeptide is oxytocine, oftewel het ‘knuffelhormoon’. Dat zorgt er onder andere voor dat moeders zich hechten aan hun baby. Maar neuropeptiden hebben ook een link met allerlei stoornissen. Persoon: “Als hersencellen te veel of juist te weinig neuropeptiden afgeven, kan het zijn dat je niet genoeg een verzadigd gevoel hebt na het eten, waardoor je overgewicht kan krijgen. Of het zorgt dat je overal bang voor bent.”
Onbekende neuropeptiden
Met de film willen Claudia Persoon en Matthijs Verhage het brede publiek iets leren over de relatief onbekende neuropeptiden en over hun onderzoek. “Wat wij doen, is kijken hoe hersencellen de neuropeptiden aanmaken en vervolgens afgeven”, vertelt Persoon. “We weten dat ze worden gemaakt in de cel, en vervolgens verpakt in kleine blaasjes. Die worden door moleculen richting celmembraan gemanoeuvreerd. De blaasjes versmelten met het membraan, waardoor de neuropeptiden de cel kunnen verlaten. Daarna kunnen ze binden aan andere hersencellen, om daar veranderingen teweeg te brengen. Maar hoe dat precies gebeurt en welke genen daarbij betrokken zijn, is nog niet bekend.”
Fluorescerende kleuren
De hersenwetenschappers schreven zelf het script voor de film, waarna ze een bureautje benaderden om animaties te maken en alle beelden samen tot een film te smeden. Maar het is niet alleen animatie. De hersenwetenschappers wilden ook te laten zien hoe neuropeptiden er in het echt uit zien. Dus gaven ze de stofjes een fluorescent kleurtje en maakten bewegende beelden onder de microscoop. Die zitten ook in de film.
Het laat zien hoe ze onderzoek doen. Turend in de microscoop hopen ze erachter te komen welke genen invloed hebben op het proces. “De moleculen die de neuropeptiden naar de celwand leiden, zijn eiwitten, die door genen worden gevormd. Voor ons onderzoek gebruiken we muizenhersenen, waarin we steeds één gen uit zetten. Dan kijken we wat dat doet met de afgifte van neuropeptiden.” Daarmee hopen ze uiteindelijk aanknopingspunten te vinden voor medicijnen tegen ziektes als obesitas, diabetes en angststoornissen.
Mysterieus lab
Zo uitgebreid gaat de film niet in op het onderzoek. De onderzoekers willen vooral de samenleving een kijkje geven in het mysterieuze lab en illustreren wat neuropeptiden zijn. Dus wil je een kijkje in het brein? Tot in november is de filmtunnel te bezoeken.
Lees ook over Matthijs Verhage en Claudia Persoon in de Personeelspagina in Advalvas #2. Vanaf dinsdag 9 september online te lezen en vanaf woensdag mee te nemen uit de bakken. De film is ook in klein formaat te zien op www.cncr.nl/virtual_brain_experience.