In de rode flat waar zaterdagnacht brand uitbrak, was geen centraal alarmsysteem aanwezig. Met twee tweets van de brandweer en een mail van Duwo de volgende middag, waren bewoners vooral op elkaars hulp aangewezen.
Tim Wagelaar woont op de eerste verdieping van de rode flat en vierde daar zaterdagavond feest met zo’n acht anderen. Rond 22:15 sjokte er een groepje op slippers onder hun balkon door. “We dachten: dat is gek, zo na de avondklok. Toen vertelden ze dat er brand zou zijn.” Omdat er geen alarm was afgegaan, ontstond er niet meteen paniek. “Anders hadden we dat instinct om naar buiten te gaan meteen gehad.”
Bij elkaar aanbellen
Andere bewoners lagen rustig een film te kijken op hun kamer. Iemand uit de gele flat belde een vriend uit de rode flat om te kijken of hij oké was. Pas toen had hij door dat er iets aan de hand was. In groepschats, op Facebook en door bewoners die bij elkaar aanbelden, verspreidde het nieuws zich vervolgens snel.
Dat had niet zo moeten gaan, vindt Wagelaar. “Je kunt er niet vanuit gaan dat iedereen in die groepschats zit. Als dit midden in de nacht was gebeurd, had het heel anders kunnen aflopen.” Ook nadat de brandweer en politie waren gearriveerd, liet de communicatie naar bewoners te wensen over. Bewoners uit de rode flat werden verspreid over de campus en in het sportcentrum opgevangen. Er miste volgens Wagelaar een centraal aanspreekpunt.
Om iets na twaalven tweette de brandweer dat de brand geblust was. “Maar wie zit er nou nog op Twitter”, aldus Wagelaar. Hij keerde pas terug toen hij vanuit het keukenraam van de flat waar hij was opgevangen zag dat mensen de rode flat ingingen met politie. “Belachelijk dat we er zo achter moesten komen dat het weer veilig was.”
Er is nog veel onduidelijk over de brand. Meerdere media – waaronder wij – schreven eerder dat het om een keukenbrand zou gaan, maar volgens Duwo brak de brand uit in een kamer. Het verhaal gaat rond dat dat door een elektrische deken komt. Ook over het aantal gewonden werd gespeculeerd. Een bewoner van de getroffen eenheid bevestigt dat de vijf mensen die aanwezig waren tijdens de brand, gecontroleerd zijn door de ambulance. Twee van hen moesten daarna naar het ziekenhuis voor verdere controle.
Ontevreden met Duwo
En dus heeft Wagelaar een brief opgesteld aan Duwo, waarin hij hen verzoekt een centraal alarmsysteem aan te leggen en een brandveiligheidsexpert langs te laten komen voor inspectie. “Duwo is er snel bij als het gaat om boetes uitdelen voor spullen op de gang. Ze hebben ons de dag na de brand gemaild dat ze het zo mooi vinden om te zien dat er saamhorigheid is onder bewoners. Maar zij hadden die verantwoordelijkheid voor de veiligheid op zich moeten nemen.”
Ook wil hij dat er een communicatiesysteem komt waarmee bewoners op de hoogte gehouden kunnen worden tijdens dergelijke incidenten, en waar ze een overzicht aan bronnen hebben om te gebruiken. “We gingen nu zelf maar een beetje op internet zoeken. Er is veel tijd verloren gegaan.”
Conform de regels
Volgens directeur van Duwo-Amsterdam Christine Willems, die er die nacht kort na het uitbreken van de brand bij was, is de prioriteit gelegd bij communicatie met de bewoners van de vierde verdieping. “We waren vooral bezig met controleren of iedereen veilig was en onderdak kreeg. Bij een calamiteit nemen politie en brandweer de regie over. Pas ergens midden in de nacht werd ons duidelijk wat er was gebeurd. Je wilt geen halve informatie verspreiden.”
Volgens Willems is er conform de regels gehandeld. Een centraal alarmsysteem is volgens haar niet nodig omdat de woningen zo zijn ingedeeld dat er brandvertraging optreedt. Omdat verdiepingen gecompartimenteerd zijn, slaat brand niet naar naastgelegen woningen. “Op de negende verdieping hoor je dus niet dat er brand is op de vierde.”
Voor het ophangen van rookmelders zijn bewoners zelf verantwoordelijk. Daar gaat het nog weleens mis, aldus Willems. “In sommige gevallen worden ze alsnog afgeplakt of verwijderd zodat mensen kunnen roken. We kunnen wel zeggen: ‘Die moet je terughangen’, maar we kunnen niet alle eenheden langs om te controleren.” Bij een welkomstgesprek aan het begin van de huur, via flyers of met visuele inspecties probeert Duwo de bewoners informatie over brandveiligheid te geven. Een algemeen calamiteitenplan is er niet. “Elke situatie is anders.”
Geld ingezameld
De bewoners van de vierde verdieping kunnen nog niet terugkeren naar hun woning. Zij zijn momenteel met Duwo in gesprek over tijdelijke woonruimte en het verdere verloop met verzekeringen. Bij hun huur zit een inboedelverzekering inbegrepen, voor zowel de gemeenschappelijke ruimtes als de eigen kamer. Alleen de dagwaarde van de spullen wordt vergoed, dus dat bedrag zal flink lager uitvallen dan de kosten om nieuwe spullen aan te schaffen.
In de tussentijd wordt er dan ook geld ingezameld voor de getroffen bewoners. Momenteel is al meer dan de helft van het doelbedrag van 6000 euro opgehaald. Hier kan gedoneerd worden.
De brief van Wagelaar is op moment van schrijven door 65 eenheden ondertekend. Willems is van plan dinsdag te reageren, maar de conclusie blijft dat Uilenstede veilig is en voldoet aan de brandveiligheid. Wel werken ze aan een invoering van rookmelders in elke kamer. Maar een centraal alarmsysteem is volgens het bouwbesluit niet nodig, en wordt daarom niet toegepast. “Je wilt niet dat de hele toren wakker wordt als iemand zijn tosti laat aanbranden.”