VU-rector Vinod Subramaniam meent dat zijn voorgangers niets te verwijten valt in de zaak rond Peter Nijkamp, die van wetenschappelijke fraude werd beschuldigd. Maar er is wel lering getrokken uit de manier waarop de zaak in de media kwam, zegt hij.
Rector Vinod Subramaniam benadrukt nog maar weer eens: “De VU vindt het heel vervelend hoe Peter Nijkamp, beschuldigd van plagiaat en datafraude, door de media is behandeld, maar er is zorgvuldig gehandeld. Ik zie dus geen reden voor een excuus.”
Spotlight
Het is niet de VU die de naam van Karima Kourtit in de openbaarheid heeft gebracht. “We hebben niks gedaan om Nijkamp en Kourtit in de spotlight te zetten. Dat hebben de media gedaan. De VU is juist terughoudend geweest”, aldus de rector.
Maar misschien is de VU wel té terughoudend geweest. Het stond voor de media al van meet af aan vast, nog vóórdat er maar iets bewezen was, voordat er zelfs een commissie was samengesteld om het proefschrift van Karima Kourtit te onderzoeken: Kourtit en haar promotor, Peter Nijkamp, waren schuldig.
Karaktermoord
Daarnaast werd er flink gespeculeerd in de pers: Nijkamp en Kourtit zouden een verhouding hebben, en Kourtit zou de voortgang van haar wetenschappelijke carrière alleen maar hebben te danken aan het feit dat ze Marokkaan was, of vrouw, of allebei. Is het niet de morele plicht van de VU als werkgever om voor haar medewerkers op te komen als ze blootstaan aan karaktermoord in de pers? Zeker nu achteraf blijkt dat Nijkamps wetenschappelijke integriteit intact is?
“Natuurlijk hebben we lessen geleerd uit deze affaire”, reageert de rector. “Wanneer er klachten zijn over een medewerker, is het zaak om die klachten zorgvuldig te onderzoeken en daarbij ook in het oog te blijven houden dat iemand onschuldig is tot het tegendeel is bewezen. We zijn niet van plan om, in de woorden van Nijkamp, mensen in de arena te gooien.”
Dat is met Nijkamp en Kourtit juist wel gebeurd. “Maar heeft de VU dat gedaan, of waren het de media? Een vraag die ook gesteld mag worden, is waar de verantwoordelijkheid van de media zit. Kijk, in het geval van Nijkamp en Kourtit, waarbij allerlei roddels en geruchten een rol gingen spelen, bevind je je als werkgever between a rock and a hard place. Op het moment dat je gaat reageren op dergelijke beschuldigingen, geef je ze daarmee een stempel van credibility.”
Op de vingers getikt
Het landelijk integriteitsorgaan Lowi en het college voor de rechten van de mens hebben de VU in 9 van de 10 punten gelijk gegeven. Maar op 1 punt bekritiseerd: namelijk dat ze niet genoeg heeft gedaan om Kourtit te beschermen. “Ik heb geen enkel probleem om toe te geven dat we op bepaalde punten op de vingers zijn getikt. Aan de andere kant is ook vastgesteld dat we de procedure zorgvuldig hebben afgehandeld. Deze zaak heeft zoveel verschillende processen en aspecten, het is belangrijk die uit elkaar te houden.”
Goed, de VU is zorgvuldig geweest, al denkt Nijkamp daar anders over. Maar wat er, met name over Kourtit, is geschreven, gaat alle perken te buiten. Haar familie heeft daar ook last van gehad, vertelde ze. Kan de VU zich daar niet expliciet over uitspreken? Hoe zal dit de volgende keer gaan als een medewerker wordt opgemerkt door de media? “Ik ben geen helderziende, maar we hebben hier zeker lering uitgetrokken. God verhoede dat zoiets nog eens gebeurt, maar dan gaan we er misschien toch wel anders mee om.”
Consequenties afwachten
Hoe gaat het nu verder met de VU en Peter Nijkamp? “We hebben een gesprek gehad, daarna heeft Nijkamp in de media bepaalde uitspraken gedaan over consequenties, we zullen zien wat er gebeurt.”
Het laatste over de zaak Nijkamp is ook nog niet gezegd, wordt duidelijk uit wat de rector vertelt. Het LOWI heeft vorig jaar een oordeel geveld over de beschuldigingen van plagiaat aan het adres van Kourtit en Nijkamp, en gesteld dat er geen sprake was van schending van de wetenschappelijke integriteit, maar wel van verwijtbaar onzorgvuldig gedrag. Ook is er nog een Lowi-procedure gaande over het verzoek dat Nijkamp bij het Lowi indiende naar aanleiding van het rapport van de commissie Zwemmer. Die procedure is nog niet afgerond.