In een aankondiging op de VU-site staat dat de VU geen samenwerkingen aangaat ‘met centrale of decentrale overheden van landen waarvoor aannemelijk bewijs is dat zij betrokken zijn bij grove mensenrechtenschendingen’. De VU heeft daarom besloten om te stoppen met een onderzoekssamenwerking waarbij een Israëlische overheidsinstelling betrokken is.
Risicobeperkende maatregelen
Het besluit is een uitkomst van een pilotfase van het toetsingskader, dat vorig jaar in mei werd aangekondigd, vervolgens werd herzien na feedback en per 1 september ingaat. In de pilotfase werden vier casussen onderzocht. Het ging om twee projecten die zijn verbonden aan Israël. Eén daarvan wordt stopgezet, terwijl er bij de ander ‘risicobeperkende maatregelen zijn genomen’, aldus de VU. Over de overige twee projecten, die betrekking hebben op China en Ethiopië, is geen aankondiging gedaan.
Het toetsingskader is een document van dertien pagina’s waarin wordt uitgelegd hoe er wordt besloten of een samenwerking door de beugel kan. In een diagram staat o.a. dat het uitgangspunt is dat er niet wordt samengewerkt met een overheid bij een veroordeling of voorlopige maatregel voor grove mensenrechtenschending(en) door het Internationaal Strafhof (ICC), het Internationaal Gerechtshof (ICJ) of nationale rechtbank. Bij Israël is dat inderdaad het geval bij zowel de ICC als ICJ en wordt een samenwerking met een overheidsinstelling dus afgekeurd.
Als de partner geen onderdeel van de overheid is, zoals Israëlische universiteiten, geldt dit uitgangspunt niet en wordt de samenwerking eerst afgewogen en beoordeeld.
Transparantie
Er worden erg weinig details over de samenwerkingen en beslissingen vrijgegeven. Staat dat het vertrouwen van de VU-gemeenschap in het toetsingskader niet in de weg? Een woordvoerder zegt dat de VU hoopt dit vertrouwen te winnen door bijvoorbeeld openlijk te laten zien hoe het toetsingskader is ingericht. Aan de andere kant zegt de VU dat er geen adviezen openbaar gemaakt zullen worden om te ‘voorkomen dat medewerkers die bij de toetsing betrokken zijn, ongewild in de openbaarheid komen.’
Bij het besluit van de samenwerking die wordt stopgezet waren geen studenten betrokken, maar de VU geeft aan dat studenten wel feedback hebben gegeven op het toetsingskader en dat dit is meegenomen. “Bij onderwijssamenwerkingen die worden getoetst zullen ook studenten worden betrokken”, aldus de woordvoerder.
Reactie VU for Palestine
De actiegroep zegt in een reactie op Instagram dat dit besluit een stap in de goede richting lijkt, maar uit ook onvrede over dat de VU nu pas toegeeft banden te hebben met de Israëlische regering, terwijl ze dat volgens VU for Palestine jarenlang heeft ontkend.