Het debat werd georganiseerd door de Vereniging Hogescholen (VH), de Landelijke Studentenvakbond (LSVb), Universiteiten van Nederland (UNL), het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO), de MBO Raad en JOBmbo. De betrokkenheid van die laatste twee was bijzonder want het was voor het eerst dat mbo-studenten deelnamen aan dit debat met in totaal 600 geïnteresseerden.
“Studeren is meer dan tentamens en een diploma, toch?”, begint de moderator. De zaal moet nog op gang komen want een bescheiden “Ja” vult de zaal. Naast elkaar op het podium staan Jan Paternotte (D66), Harmen Krul (CDA), Queeny Rajkowski (VVD), Cynthia Gordijn (JA21), Mikal Tseggai (GroenLinks-PvdA) en Sandra Beckerman (SP). Natuurlijk probeert elke deelnemer aansluiting te vinden bij de beleefwereld van studenten. Zo houdt Gordijn van nieuwe bieren proeven: “Ik hoop dat we daarin overeenkomen”, zegt ze.
Verhoging basisbeurs
D66, SP en GroenLinks-PvdA hebben, wat de verhoging van de basisbeurs betreft, natuurlijk gelijk een streepje voor bij de studenten met hun voorstem. SP wil een minimale verhoging van 160 euro en de afschaffing van het collegegeld voor alle studenten. Krul ziet dat financiële stress niet alleen komt door de lage basisbeurs, maar ook ontstaat door het gebrek aan studentenwoningen. Paternotte wijst Krul op het feit dat de kamerhuur alleen maar omhoog is gegaan terwijl de beurs omlaag ging. Rajkowski is van mening dat de basisbeurs is om te studeren en niet om alles van te betalen.
De grote vraag van de avond is ook: waar komt het geld vandaan? Gordijn wijst op de hoge kosten (“die in miljoenen tot miljarden kunnen oplopen”) die een verhoging met zich meebrengt. Krul kijkt dan ook liever naar belastingvermindering, wat ook kan rekenen op luid applaus.
Vertragingsbijdrage
“Waarom doet u dat nou?”, vraagt Paternotte zich af over de mogelijke ‘vertragingsbijdrage’ van de VVD. Deze volgens Paternotte “door ChatGPT bedachte term om de langstudeerboete zo lief mogelijk te verwoorden” ziet Rajkowski juist als een korting die je ontvangt als je op tijd afstudeert. Hierbij wordt rekening gehouden met uitzonderingen, zoals een bestuursjaar voor studenten die een bestuursfunctie bekleden bij een studenten- of studievereniging.
Na een korte check (“Hebben we het een beetje leuk?”), is het tijd voor een stelling waar VVD als enige voor is: Meer sturen op de studiekeuze van studenten. Rajkowski: “Waarschijnlijk onverwacht als liberaal”. De “Ja” van Paternotte kan op gelach uit de zaal rekenen. De VVD wil een deel van de bekostiging van studies laten afhangen van het baanperspectief van afgestudeerden, waarbij studies die opleiden tot een baan in een ’tekortsector’, zoals de zorg, goedkoper zullen zijn. “Een tekortsectorbonus”, kopt D66 in.
De VVD werd ook meermaals geconfronteerd met het feit dat met haar partij in het kabinet 1,3 miljard euro werd bezuinigd op onderwijs. Zo noemde Beckerman het (bijna) verdwijnen van de opleiding Aardwetenschappen aan de VU als direct gevolg van de bezuiniging.
Stagevergoeding
De sfeer zat er goed in. De verslaggever zat dan ook in een politiek geëngageerde bubbel. Voorin leden van JA21, rechts een jongen die lid van het CDA wordt, links leden van scholierenbelangenbehartiger LAKS en achterin leden van de jongerenpartijen van GroenLinks-PvdA.
Als laatste ligt de verplichte stagevergoeding op tafel. D66, CDA, SP en GL-PVDA zijn voor, maar VVD en JA21 zijn bang dat vooral kleine werkgevers geen stages meer kunnen aanbieden vanwege te hoge kosten. Tseggai draagt als oplossing het samen met D66 en CDA bedachte ‘publiek-privaat stagefonds’ aan. SP wil de verplichte stagevergoeding bekostigen door minder geld uit te geven aan defensie. Ook wil de SP het minimumjeugdloon afschaffen, waarop luid applaus volgt.
Huizen bouwen
De student kiest, dus die had ook wat te vragen. “Waarom wil JA21 internationale studenten weren als dat juist een kracht is voor Nederland?” – “Daar denken wij dan anders over”, aldus Gordijn. “Zij komen vaak met een grotere zak geld en pakken hiermee kamers af van Nederlandse studenten”, redeneert zij.
Ook vraagt iemand zich af hoe de SP het voor zich ziet dat huizeneigenaren studentenkamers blijven aanbieden als de huren worden bevroren. “Laat coöperaties weer huizen bouwen”, is het antwoord.
Over één onderwerp zijn alle partijen het wel eens: er moet een maximering komen op het rentepercentage van studieleningen.