Op de grond ligt een jongen te spartelen. Naast hem zwaait een meisje met haar armen, terwijl twee jongens om haar heen rennen. Ze imiteren een aquarium voor de workshop Creative Rebellion. Dit klinkt misschien niet als een typische VU-gebeurtenis. Maar er is één plek op de campus waar alles kan en alles mag: café De Verrekijker.
Bijna een jaar geleden besloten studenten van De Nieuwe Universiteit VU het pand naast de Spar op de VU-campus te kraken. Ze hadden elkaar leren kennen bij het Maagdenhuis. Jinne ter Weele (21, bachelor Engelse taal & cultuur en filosofie) was erbij vanaf het begin. “Het was het momentum: het protest op de UvA speelde, aan de VU was er gedoe rond het verdwijnen van sociale ruimtes en de horeca op de campus was keiduur. We wilden onze eigen ruimte, waarvoor we zelf verantwoordelijk zijn en waar plaats is voor activisme.” De VU moest even wennen aan het idee, maar besloot al snel de studenten te laten zitten.
Uitpuilende boekenkasten
En dat gaat nu een jaar goed. De Verrekijker is bijna altijd open. Wie naar binnenloopt, komt ogen tekort. De muren hangen vol met posters, gedichten en vlaggetjes. In een hoek staat een winkelkarretje, ergens anders ligt een voetbal, de boekenkasten puilen uit. Aan twee rekken hangt allerlei kleding, die bezoekers voor niks mee mogen nemen. Meubels zijn gratis verkregen of van het grof vuil. Op tafel ligt een opengeslagen boek. ‘This book is for sharing. He is a swinger, always on the move’, staat erin geschreven. Ooit was het van Coby Babani, die sinds december dagelijks bij De Verrekijker te vinden is. Hij doneerde een groot deel van zijn spullen aan het café. “Ik wilde ervan af en kon me geen betere bestemming bedenken. Het was een van m’n beste keuzes ooit. Ik moet altijd glimlachen als ik iemand koffie zie drinken uit mijn oude Angry Birds-mok.”
50 kilo overgebleven groente en fruit
Coby is sociaal ondernemer bij verschillende organisaties, zoals Taste Before You Waste en MakeSense. “De eerste keer dat ik hier kwam, dacht ik: eten jullie echt alleen pizza’s?” Hij besloot de keuken op te knappen. Nu kookt hij er in het kader van het project Healthy & Affordable, om voedselverspilling tegen te gaan. Elke zaterdag fietst er een Verrekijker-vrijwilliger naar de markt op het Bos en Lommerplein, om meer dan vijftig kilo overgebleven groente en fruit op te halen. Hier maken ze bijvoorbeeld soep of ijs van, of het wordt ingevroren. Het systeem werkt op donaties: mensen betalen ervoor wat ze zelf willen. Op de muur staan ‘suggested donations’ van 20 cent tot 1 euro, maar dit is niet verplicht.
En dat is niet het enige project dat plaatsvindt in De Verrekijker. Verschillende vrijwilligers studeren iets in de ict en zorgen voor de nodige technologie. Naast de deur ligt een apparaatje dat constateert of er iemand binnen is, waardoor automatisch vastgesteld wordt of De Verrekijker open is. Dit is vervolgens te zien op de site.
Ook ontwikkelt Coby met een paar studenten een app, Oview. Deze app geeft gebruikers een stelling over een actuele kwestie en levert hier gelijk verschillende nieuwsartikelen bij. “Mensen lezen vaak maar één nieuwsbron en creëren een soort echokamer om zich heen, van mensen met dezelfde mening. Met deze app willen we ze stimuleren echt hun eigen mening te vormen.”
Stoere plek
Waar het echt om draait in De Verrekijker? Niet om het actievoeren, maar om het creëren van een plek waar iedereen welkom is. Of het nou een feministische actiegroep, een organisatie voor rechtvaardigheid in Palestina of een christelijke gospelgroep is. Vrijwilliger Patchelly Croes (27, derdejaars psychologie): “Het is nu minder een protestbeweging tegen de universiteit en meer een facilitaire plek. Het belangrijkste doel is om een autonome ‘safe space’ te behouden waar iedereen gehoord wordt. Iedereen met nieuwe initiatieven kan bij ons langskomen.” Elke maandagavond is er yogales, de Bildung Academie houdt er informatieavonden en er vinden regelmatig workshops plaats.
Op de muren kliederen
Een voorbeeld is de workshop ‘Creative Rebellion’, waarbij een stuk of tien deelnemers leren om activistisch te zijn door theater. Dit houdt in dat ze drie uur lang allerlei oefeningen doen: van dansen tot rennen met je ogen dicht en het uitbeelden van een stoel of aquarium. Niet alleen studenten doen hieraan mee. Een enigszins verdwaald ogende Mexicaanse toerist is één dag in Amsterdam en wilde eens iets anders doen dan de standaard toeristische attracties. Een andere deelnemer is de Franse Anne Faubry (22). Ze loopt stage bij Philips en was via Coby al eerder bij De Verrekijker geweest. “Ik vind de openheid hier heel leuk. Het is een gekke, chaotische plek: als je wilt, kun je gewoon op de muren kliederen. Maar die chaos vind ik juist leuk. In Frankrijk zijn ook wel van dit soort plekken, maar die zijn toch geordender en horen bij duidelijk georganiseerde initiatieven.”
Wachten op nieuw momentum
Het is niet altijd druk bij De Verrekijker. Overdag zit er hooguit een handjevol mensen en op sommige avonden is het bijna leeg. Dat is het probleem waar het café tegenaan loopt: te weinig mankracht. Zo’n twaalf vaste vrijwilligers runnen De Verrekijker en dat is niet altijd genoeg. Het overgrote deel van de duizenden VU-studenten loopt elke dag langs het gebouw, maar komt niet binnen. Jinne: “We moeten het idee van dat zijn rare hippies doorbreken, zodat studenten beseffen dat dit best een stoere plek is. We zijn al een heel eind, maar kunnen nog veel meer input gebruiken.”
Het activisme is niet helemaal uit De Verrekijker verdwenen. Het beleid van de VU wordt scherp in de gaten gehouden. De VU-Raadpleging, een grote enquête over actuele kwesties op de universiteit, is deels besproken in De Verrekijker. En elke paar maanden komt de rector langs voor een gesprek. Dit zijn mooie resultaten volgens de vrijwilligers, maar er zijn ook kwesties die nog steeds lopen. “Het is wachten op een nieuw momentum, zoals vorig jaar. Ik denk dat dat wel weer komt”, stelt Jinne.
Hoe het verder gaat met De Verrekijker is onzeker. Over een paar jaar gaat de huidige locatie verloren: dan wordt het gebouw gesloopt. Of het café tot die tijd standhoudt, is afhankelijk van de nieuwe studenten. Patchelly: “We zijn allemaal studenten die op een gegeven moment afstuderen. Er is veel roulatie. Ik hoop dat we nieuwe studenten vinden die de plek willen runnen.” Coby is minder onzeker: “Als mensen deze plek gebruiken waarvoor die bedoeld is, zouden we zelfs naar een betere plek kunnen verhuizen – op initiatief van de VU. De VU is verder kijken, toch? En waarom zou je zo’n gastvrije plek met bier voor 1 euro niet leuk vinden?”