De academische wereld worstelt met de vraag of je, gezien de oorlog in Gaza, nog kunt samenwerken met Israëlische instellingen. Het NIAS (Netherlands Institute for Advanced Study, onderdeel van de KNAW) vindt van niet. Het instituut had al geen directe banden met het land, maar wil een signaal afgeven: met deze Israëlische overheid wil het niets te maken hebben.
Dat is discriminatie, zegt de rector van de Hebrew University in dagblad NRC. De Israëlische vereniging van universiteiten is het daarmee eens en heeft in Brussel een advocaat in de arm genomen om zich tegen de beslissing te verzetten.
Andere universiteiten
Stafleden van het NIAS reizen sinds vorig jaar niet meer naar Israël. Wel blijven individuele Israëlische onderzoekers welkom, zegt het NIAS. Dit jaar ontvangt het nota bene een wetenschapper van de Hebrew University in Amsterdam, zegt een woordvoerder. Ook blijft het in een internationaal verbond samenwerken met het IIAS, haar Israëlische tegenhanger. Het IIAS is ooit opgericht door diezelfde Hebrew University.
De Hebrew University is een van de oudste universiteiten van het land. Volgens activisten hebben vrijwel alle Nederlandse universiteiten er banden mee. Ook Tilburg, dat nog steeds moet beslissen over een advies om zulke samenwerkingen op te zeggen, heeft volgens de website uitwisselingsprogramma’s met deze universiteit.
Boycot mag niet
De advocaat van de Israëlische vereniging van universiteiten verwijst naar een uitspraak uit 2009 van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Een Franse burgemeester werd toen op de vingers getikt omdat hij opriep tot een boycot op Israëlische producten.
Maar volgens NIAS-directeur Jan Willem Duyvendak heeft die uitspraak uit 2009 niets met de huidige situatie te maken. “We komen niet alleen in het geweer tegen Israëlische schendingen van de academische vrijheid, dat doen we ook als andere landen die met de voeten treden.” De juridische dreiging noemt hij een vorm van “intimidatie”.
De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, die verschillende instituten onder haar hoede heeft, steunt het NIAS en vindt het logisch dat onderzoekers kritisch naar hun samenwerkingsverbanden kijken.