“Het is erg stressvol”, zegt klinische psychologiestudent Mandy over haar zoektocht naar een stageplek. Vanwege haar werkveld deelt ze haar achternaam liever niet. De meeste zorginstellingen nemen stagiairs aan in maart en september. Voor de ronde van maart dit jaar viste Mandy achter het net, omdat de meeste vacatures al gesloten waren vanwege de vele aanmeldingen. Inmiddels heeft Mandy haar pijlen gericht op september. “Ik heb me op zeven plekken ingeschreven en ik heb al een aantal afwijzingen ontvangen. Ik hoop echt dat ik ergens aangenomen word.”
Weinig tijd voor inwerken
Mandy is niet de enige psychologiestudent die moeite heeft om een stageplek te vinden. Annemarie van der Veen, stagecoördinator van de mastertrack klinische psychologie aan de VU, ziet bij het landelijk stagecoördinatorenoverleg dat studenten door heel Nederland moeite hebben met het vinden van een stage. “De vraag is simpelweg groter dan het aanbod.” Het stagetekort is opvallend, omdat de arbeidsmarkt voor basispsychologen volgens Van der Veen momenteel goed is. “Soms staan er zelfs vacatures voor lange tijd open.”
De werkdruk is zo hoog dat er weinig tijd overblijft om een stagiair op te leiden
Hoe kan het dan dat er zo weinig stageplekken zijn? Volgens Van der Veen heeft dat te maken met reeksen aan bezuinigingen door de overheid, waardoor de werkdruk in de zorg zo hoog is dat er weinig tijd overblijft om een stagiair op te leiden. “Je moet als instelling eerst tijd en geld investeren voordat je er wat voor terugkrijgt. De hoge werkdruk weerhoudt sommige instellingen ervan om stageplekken aan te bieden”, zegt Annet Kleiboer, opleidingsdirecteur van de master psychologie aan de VU.
Dubbel zoveel studenten
Het tekort aan stageplekken is dus een landelijke kwestie, maar voor VU-studenten is er nog een ander probleem. Twee jaar geleden kreeg de VU ineens te maken met twee keer zoveel studenten voor de master psychologie: 200 in plaats van de gebruikelijke 100. “Onder meer de UvA had op dat moment een capaciteitsbeperking op de psychologiemaster, waardoor wij overspoeld werden door studenten die niet op andere universiteiten terechtkonden”, zegt Van der Veen. “Daardoor hadden wij ineens 100 extra studenten, die allemaal een stage moesten vinden”, vult Kleiboer aan. “De meeste studenten zijn goed terechtgekomen, maar er zijn ook studenten uit die lichting die meer dan een jaar naar een stageplek zoeken.”
Einde in zicht
Vanwege de overvloed aan studenten zag de VU zich genoodzaakt om afgelopen jaar het voorbeeld van andere universiteiten te volgen. Er geldt nu een maximumcapaciteit van 120 studenten. Kleiboer: “Zo’n ‘cap’ hebben we liever niet, maar het is nu noodzakelijk. Door de invoering van die maximumcapaciteit verwachten we dat we nu in de staart van het probleem zitten en dat er volgend jaar voldoende stageplekken zullen zijn voor alle studenten.”
Volgens Mandy is het ondanks de capaciteitsbeperking nog steeds lastig om een stageplek te vinden. “Ik concurreer nu niet alleen met studenten uit mijn jaar, maar ook met studenten uit 2022 die nog geen stage gevonden hebben. Dat zorgt voor veel stress.”
Van student tot volwaardig psycholoog
De weg naar gezondheidszorgpsycholoog, ook wel GZ-psycholoog genoemd, is lang. Na een succesvolle bachelor- en masteropleiding psychologie mag iemand zich basispsycholoog noemen. Een basispsycholoog spreekt patiënten, maar mag nog geen diagnose stellen en staat onder de supervisie van een GZ-psycholoog. Pas na een extra opleiding tot GZ-psycholoog – waarvoor jaren werkervaring nodig is – mag iemand zelfstandig patiënten behandelen.
Stagiairs zijn nuttig
Van der Veen is hard bezig om te zorgen dat er meer stageplekken komen. Eerder dit jaar plaatste ze samen met collega’s van andere universiteiten een oproep op LinkedIn. “Daarin roepen we zorginstellingen op om te kijken of ze niet tóch plek hebben om stagiairs op te leiden.” Daarvoor doet Van der Veen onder meer beroep op de maatschappelijke betrokkenheid van de zorginstellingen. Want, zo is de gedachte, iedereen die als psycholoog werkt, heeft zelf ooit stage gelopen. “Ik vind dat elke psycholoog een plicht heeft naar de psychologen van de toekomst toe om hen de kans te geven hun opleiding voort te kunnen zetten en stage te kunnen lopen.”
Daarnaast probeert Van der Veen praktijken te overtuigen dat een stagiair kan doorgroeien tot een waardevolle basispsycholoog. “Als je acht maanden investeert in een student en de stage verloopt prima, dan heb je een goede basispsycholoog te pakken die al ingewerkt en ingebed is in jouw instelling. En ook al bestaat de eerste fase van een stage vooral uit meekijken – uiteindelijk kunnen stagiairs ook werk uit handen nemen. Het zijn stuk voor stuk intelligente mensen die al wat verder in hun opleiding zijn, ze nemen een frisse blik mee en zijn op de hoogte van de meest recente literatuur.”
Naast de oproep heeft Van der Veen ook direct contact met het werkveld. “Ik ken veel instellingen, maar ik zie op LinkedIn ook voortdurend instellingen voorbijkomen waar ik nog nooit van heb gehoord. Die schrijf ik dan aan om te vragen of ze stagiairs willen aannemen.”
Kieskeurige studenten
Los van het tekort aan stageplekken merkt Van der Veen dat studenten niet altijd goed zoeken, of te kieskeurig zijn. “Sommigen studenten zoeken naar een hele specifieke stageplek, maar die luxe heb je nu niet. Of ze vragen geen hulp aan ons, terwijl wij veel moeite doen om studenten te begeleiden, bijvoorbeeld met oefensollicitaties en brievenchecks.”
De hulp die de VU biedt is Mandy niet onbekend: voor haar cv en motivatiebrieven maakte ze gebruik van de tips die de VU aanbiedt op haar leeromgeving Canvas. “Ik weet dat er ook een telefonisch spreekuur is, maar daar heb ik nog geen gebruik van gemaakt. De VU doet echt haar best om ons te helpen, ook door op zoek te gaan naar nieuwe stageplekken.” Het advies van Van der Veen om niet te kieskeurig te zijn, past Mandy ook toe. “Je kunt niet selectief zijn of specifieke wensen hebben. Je moet pakken wat je pakken kan. Ik heb zelf ook contact gezocht met allerlei praktijken om te vragen of zij plek hebben voor een stagiair, daarbij kun je wel wat selectiever zijn.”
Mocht het niet lukken om in september een stageplek te vinden, dan is Mandy van plan om naast de zoektocht naar een stageplek aan de master criminologie te beginnen. “Het is zonde dat het moet, maar dan kan ik mijn tijd tenminste nuttig besteden en betaal ik niet voor niks collegegeld.”