Wetenschappers moeten zelf afwegen of ze nog met hun Russische collega’s willen samenwerken, zegt VSNU-voorzitter Karl Dittrich. “Dat is hun eigen verantwoordelijkheid.”
Kennis is macht en een te machtig Rusland, dat wil Europa nu juist voorkomen. Moeten Nederlandse wetenschappers hun kennis dan nog wel delen met Russische collega’s?
“Ik denk dat het goed is om contact te houden”, zegt Karl Dittrich, voorzitter van universiteitenvereniging VSNU. “Maar mensen kunnen natuurlijk hun eigen afweging maken. Ik snap best als ze zeggen: ik kan dit niet in overeenstemming brengen met mijn eigen geweten. Ik heb alle respect voor die afweging. Maar, als VSNU hebben we hier geen officieel standpunt over.”
Legt u accenten? Wel samenwerken binnen de geesteswetenschappen bijvoorbeeld, maar niet binnen sectoren die militair gevoelig liggen?
“Ook dat is de eigen verantwoordelijkheid van onderzoekers. Zij kunnen goed inschatten welke risico’s samenwerking met zich meebrengt.”
Als Rusland je onderzoek betaalt, is het moeilijk om te zeggen: laat maar, ik zoek wel een andere baan.
“Dat is natuurlijk zo. De dilemma’s zijn in deze omstandigheden hartstikke ingewikkeld. Een Delftse emeritus hoogleraar heeft uit protest zijn eredoctoraat ingeleverd, andere mensen blijven samenwerken omdat ze zien dat dit voor ontwikkeling van de wetenschap van belang is. Dit zijn relaties die je niet zomaar even opzegt. In de samenwerking is vaak veel tijd geïnvesteerd, mensen hebben soms ook een persoonlijke band.”
Schaadt deze discussie over wel of niet boycotten de wetenschap?
“Nee. Helemaal niet. Ik lees met belangstelling alle afwegingen die mensen maken. Ik denk bovendien dat dergelijke discussies bij de wetenschap horen. Onderzoekers stellen vragen over de ethiek en de dilemma’s van hun vak. Maar nogmaals, het is niet aan mij om de antwoorden te geven.”
Heeft u zelf wel eens voor een dergelijke dilemma gestaan?
“Dat kan ik me niet herinneren. Tijdens het Nederland-Ruslandjaar in 2013 heb ik natuurlijk wel contact gehad met Russische instellingen.”
Was dat jaar wat u betreft een succes?
“Het was in zoverre succesvol dat we mensen met elkaar in contact hebben gebracht. Er zijn mooie projecten ontstaan en universiteiten gingen op zoek gegaan naar Russische partners. Rusland en Nederland hebben altijd een wat ingewikkelde verhouding, maar er was veel animo voor samenwerking. Je moet voorzichtig zijn met verwachtingen, want uiteindelijk moeten individuele onderzoekers een klik voelen met elkaar. Het kost veel tijd om een goede relatie op te bouwen.”