Bert Klandermans, de voormalige decaan van de faculteit der Sociale Wetenschappen (2001 – 2010), heeft antropoloog Mart Bax niet persoonlijk gekend. “Toen ik aantrad als decaan, was hij al met emeritaat.”
“Maar het ging toen wel op een ongelofelijke manier fout bij de vakgroep Antropologie, die in ruziemakende facties was verdeeld. De factie Bax was er daar één van. Mijn voorganger Andries Sanders was al begonnen orde op zaken te stellen.”
Niet-bestaande indianenstammen
Over veel zaken, die Bax beschreef in zijn publicaties, bestond al vroeg twijfel onder collega’s, maar Klandermans heeft daar nooit iets van meegekregen. “Ik hoorde er voor het eerst van toen ik het boek Ontspoorde Wetenschap van Frank van Kolfschoten las, nu anderhalf jaar geleden.”
Het probleem met antropologie is dat onderzoekers naar verre, afgelegen plekken afreizen, zodat het vaak moeilijk traceerbaar is, wat ze allemaal voor verhalen mee naar huis brengen, meent Klandermans. Of dat betekent dat er straks hele indianenstammen nooit blijken hebben te bestaan?
Volledige openheid
Klandermans moet lachen, maar het is mogelijk. “Ik ga ervan uit dat 99 procent van de wetenschappers integer is en wat de fraudeurs betreft… met Diederik Stapel was het ook al zo dat het allemaal zo ongeloofwaardig is, de leugens zijn zo groot, dat je gewoon geen rekening houdt met het feit dat er gelogen wordt.”
Uitbannen kun je wetenschappelijke fraude volgens Klandermans nooit helemaal. “Onderzoekers moeten volledige openheid van zaken geven, inzicht in hun methodes, hun data, maar feit blijft dat het niet zo eenvoudig is om hun onderzoeken te controleren.”