Bedrijven nemen liever ex-criminelen aan dan iemand van buitenlandse afkomst, blijkt uit onderzoek van onder andere criminoloog Chantal van den Berg. Waarom? Ze kan daar op basis van het huidige onderzoek nog geen verklaring voor geven.
“We denken wel dat er meer aan de hand is, bijvoorbeeld als het gaat om het type delict dat een sollicitant heeft gepleegd, maar daar is veel meer onderzoek voor nodig”, aldus Van den Berg.
Uit het onderzoek, gedaan door de VU in samenwerking met het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR), de Radboud Universiteit en de Universiteit Utrecht, blijkt dat sollicitanten met een niet-westerse achtergrond veel minder vaak worden uitgenodigd voor een gesprek dan sollicitanten met een Nederlandse achtergrond, zelfs als die een strafblad hebben. Het is gepubliceerd in het Tijdschrift voor Criminologie.
Zedendelict
“We hadden niet direct verwacht dat dat verschil statistisch significant zou zijn”, aldus Van den Berg. Aanvankelijk richtte het onderzoek, begonnen als een bachelorscriptieonderwerp voor VU-studenten criminologie, zich alleen op sollicitanten met of zonder strafblad, “later kwam etniciteit er als variabele bij”, zegt Van den Berg. “Wat we hadden verwácht, was dat het type delict verschil zou maken, dat bijvoorbeeld een zedendelict eerder tot een afwijzing zou leiden dan een bepaalde etnische afkomst.”
De onderzoekers schreven, met de hulp van deskundigen van uitzendbureaus, nepsollicitatiebrieven naar bedrijven in sectoren die overwegend als mannelijk worden gezien, de bouw, logistiek en techniek. Wat de onderzoekers meeviel, was dat het verschil tussen sollicitanten met strafblad en sollicitanten zonder statistisch niet significant was. “Dat lijkt erop te wijzen dat mensen die een delict gepleegd hebben, zich redelijk handhaven op de arbeidsmarkt.”
Dat sollicitanten met een allochtone achtergrond worden gediscrimineerd op de arbeidsmarkt, bleek al uit eerdere onderzoeken. Maar dat het zo erg zou zijn, vindt Van den Berg opmerkelijk. “Dat verdient wel veel aandacht.”
Onbesproken gedrag
Sollicitanten met een buitenlands klinkende naam krijgen meestal een beleefde afwijzing. “Dan zegt een bedrijf dat het cv niet aansluit op de functie.” Sollicitanten met een strafblad die worden afgewezen, krijgen soms te horen dat er van werknemers een verklaring van onbesproken gedrag wordt verwacht, dat is al iets explicieter, maar over het algemeen zijn de afwijzingen neutraal.”
De enorme media-aandacht voor het onderzoek vindt ze wel moeilijk. “Op zich is het goed, al die belangstelling, maar journalisten willen graag bepaalde dingen horen over generalisaties, terwijl er echt meer onderzoek nodig is.”
Delict telt niet
Hoogleraar diversiteit Maurice Crul is niet verrast door de uitkomst dat etnische sollicitanten veel minder vaak worden uitgenodigd voor een gesprek. “Dat wisten we al. Het meest opzienbarende aan dit onderzoek is dat ook voor mensen met een migrantenachtergrond geldt dat een licht delict geen extra reden is om ze niet uit te nodigen voor een sollicitatiegesprek.”
Werkgevers zeggen volgens Crul vaak dat ze etnische minderheidsjongeren minder snel aannemen, omdat ze hun gedrag en achtergrond minder goed kunnen inschatten dan van jongeren van Nederlandse afkomst. De risico’s om ze aan te nemen zijn daardoor groter; of ze wel in het team passen, hoe de klanten zullen reageren.
Crimineel gedrag
“Criminaliteit is toch ook een risicofactor voor werkgevers, zou je zeggen”, aldus Crul. “Dat soort gedrag wil je toch niet in je bedrijf hebben? Maar uit deze studie blijkt dat niet zo te zijn. Dat haalt de verklaring van de werkgevers over risico onderuit en roept de bekende vragen op over discriminatie.”
Crul zou wel benieuwd zijn naar een soortgelijk onderzoek onder hoogopgeleiden. Daar weegt het wellicht zwaarder als je met justitie in aanraking bent geweest dan in de bouw.