‘Hongarije is vergelijkbaar met de oom die zijn vrouw slaat. Het gebeurt niet in jouw huis en hij woont in een andere stad. Maar je nichtjes en neefjes komen steeds vaker bij jou spelen, want thuis is het niet leuk meer. En gezellig samen kerstfeest vieren zit er ook niet meer in. Wanneer grijp je in?’
Met deze controversiële vergelijking trekt Judith Sargentini de aandacht van het publiek in het Auditorium, afgelopen woensdag. Sargentini, die voor GroenLinks in het Europarlement zit, sprak in een openbare lezing over haar opzienbarende rapport over de wanpraktijken van de huidige Hongaarse regering onder leiding van Viktor Orbán.
Wanpraktijken
Dat die wanpraktijken er zijn wordt al snel duidelijk na de opsomming van recente wijzingen in het centraal Europese land. Het herschrijven van educatie wetten, waardoor de financiering van universiteiten nu gecontroleerd worden door de overheid, het verlagen van de leeftijd van constitutionele rechters, waardoor deze eerder vervangen kunnen worden door rechters die Orbán goed gezind zijn, 25 procent belasting heffen op ngo’s die vluchtelingenhulp bieden; de lijst is haast eindeloos.
Sterke, witte mannen
“De wereld krijgt steeds meer behoefte aan sterke, witte mannen die leiderschap uitstralen”, zo stelt zij enigszins cynisch. “Kijk maar naar Trump in de VS, Bolsonaro in Brazilië en Conte in Italië. Wie heeft er normen en waarden nodig als je sterke leiders hebt?” De constitutionele staat ligt onder vuur, waarbij kernprincipes als vrijheid van meningsuiting en mensenrechten steeds meer in het gedrang komen. Toch komt Sargentini met een positieve boodschap. Haar rapport, dat twee derde van de stemmen kreeg in het Europese parlement, stelt deze wanpraktijken aan de kaak. Met deze stemming is het startsein gegeven voor een reeks aan wettelijke maatregelen tegen Hongarije.
Wetenschappers zijn het eens
Het aansluitende discussiepanel voegt niet veel aan de gelegenheid toe. De panelleden, allemaal wetenschappers, zijn het vooral erg met elkaar eens over de drie gestelde stellingen en verzanden in diepe filosofische gedachten die door panel-moderator Chazia Mourali nét te laat in de kiem gesmoord worden. Daardoor blijft er voor vragen vanuit het publiek, dat overigens geïnteresseerd en opmerkelijk divers is, weinig tijd over.
Zwakste schakel
Opvallend is vooral Mourali, die met haar strenge rol laat zien dat ze de dagen van de Zwakste Schakel nog niet verleerd is. Zo kapt ze meerdere toeschouwers én professoren af midden in hun antwoord, waardoor de discussie erg vlak wordt. Die tijdsnood blijkt dan weer helemaal niet van toepassing als Mourali zelf het woord neemt, waarbij ze benadrukt aan het publiek dat ze Frans gestudeerd heeft en vervolgens minutenlang een monoloog houdt over de Franse verlichting, om te eindigen met de vraag aan Sargentini wat de mensen in het publiek kunnen doen om de teleurgang van de Europese staat te stoppen.
Mazelen en polio
Sargentini lijkt enigszins verbouwereerd na deze speech, maar krijgt dan de lachers op haar hand. “Stemmen, natuurlijk!” Haar laatste vergelijking krijgt een daverend applaus. “Het is net als met vaccinaties. We werden allemaal gevaccineerd en kregen geen mazelen en polio meer, maar daardoor vergaten we de gevaren. We nemen de democratie voor lief, omdat die er al zo lang is en onaantastbaar lijkt. Maar de jeugd in Groot-Brittannië weet nu hoe belangrijk het is om een democratie te hebben, en hoe gevaarlijk het is om niet te stemmen.”