Hans Boutellier is onlangs voor de vierde keer benoemd tot hoogleraar aan de VU. Dit keer bekleedt hij de bijzondere leerstoel polarisatie en veerkracht. ‘De rechtsstaat moet weer levend cultuurgoed worden.’
U bent voor de vierde keer hoogleraar aan de VU. Verzamelt u hoogleraarschappen?
“Het is grappig hoe dat is gegaan: afgelopen oktober ging ik met pensioen als hoogleraar veiligheid en veerkracht. Toen wist ik al dat ik zou doorgaan als adviseur bij het Verwey-Jonker Instituut, waarvan ik tot dan toe directeur was. Ik heb mijn afscheidsrede voor mezelf dan ook een doorstartrede genoemd. Via Verwey-Jonker kwam er geld vrij voor een bijzonder hoogleraarschap voor één dag in de week. En dat mag ik gaan doen. Daar ben ik erg blij om, want ik voel nog helemaal niet de behoefte om met pensioen te gaan.”
> Hans Boutellier werd in 2004 bijzonder hoogleraar politiestudies en veiligheidsvraagstukken.
> In 2006 werd hij bijzonder hoogleraar veiligheid en burgerschap.
> In 2016 werd hij gewoon hoogleraar veiligheid en veerkracht.
> Sinds begin 2020 is hij bijzonder hoogleraar polarisatie en veerkracht.
Is de leerstoel polarisatie en veerkracht nieuw?
“In deze vorm wel, maar het is eigenlijk de voortzetting van de leerstoel radicalisering die al langer bestond bij Forum, een instituut voor multiculturele vraagstukken dat inmiddels is opgeheven. De leerstoel werd niet meer bezet en dus leek het ons een goed idee om die nieuw leven in te blazen. Eigenlijk wil de VU geen hoogleraren benoemen die de pensioengerechtigde leeftijd al hebben bereikt, dus ik heb enorm mazzel dat het in mijn geval via deze nieuwe leerstoel wel kon.”
Polarisatie en veerkracht klinkt nogal abstract. Waar gaat dat over?
“Ik denk dat we aan de vooravond staan van een fundamentele heroriëntatie van onze democratische waarden. We kunnen deze waarden niet meer als universeel beschouwen, maar voor mij is de democratische rechtsstaat vooralsnog het beste systeem dat er mogelijk is. Die laat namelijk ruimte voor alle andere overtuigingen. Ik vind dat we de democratische rechtsstaat te veel aan juristen hebben overgelaten. Die rechtsstaat moet weer levend cultuurgoed worden.”
Hoe wilt u dat bereiken?
“Onder meer door komende herfst een grote conferentie te organiseren rondom het thema polarisatie en veerkracht; het gaat over die democratische waarden en het belang ervan.”
Wat wilt u gaan onderzoeken?
“Ik wil ook gaan kijken naar de vraag wat het algemeen belang nog inhoudt in onze samenleving. Hoe denken mensen daarover? Wat willen we elkaar als samenleving bieden?
“En daarnaast wil ik iets met de term polarisatie. Ik vind dat je moet uitkijken met dat begrip. Ik geloof niet dat verschillende groepen per se tegenover elkaar staan, eerder naast elkaar. Ik denk dat mensen meerstemmig zijn; je hebt verschillende gevoelens tegelijkertijd. Je vindt bijvoorbeeld dat vluchtelingen welkom zijn, maar je maakt je ook zorgen over je dochter die al lang op de wachtlijst staat voor een huis. Het is gevaarlijk voor de samenleving als we die meerstemmigheid kwijtraken en alleen hameren op de verschillen tussen groepen. Dat wordt het thema van mijn volgende boek.”