Ruimtelijk econoom Peter Nijkamp heeft de wetenschappelijke integriteit niet geschonden. Hij heeft in een aantal gevallen wel onzorgvuldig gehandeld. Dat oordeelt het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit (Lowi) naar aanleiding van een aantal klachten, die Nijkamp en zijn promovenda, Karima Kourtit, tegen de VU hebben ingediend. De NOS publiceert het volledige rapport van het LOWI.
Het Lowi is niet erg te spreken over de manier waarop de VU heeft gehandeld in de zaak Nijkamp. Vooral de VU-ombudsman krijgt het voor zijn kiezen: die had, volgens het Lowi, de beschuldigingen van plagiaat en zelfplagiaat van de anonymus tegen Nijkamp en Kourtit niet in behandeling moeten nemen.
Slordig handelen
Het Lowi spreekt van ‘ondeugdelijk vooronderzoek’ van de ombudsman naar de motieven van de anonymus om zich niet bekend te maken. Daarnaast had hij een dubbele pet op: die van ombudsman én lid van de commissie die het proefschrift van Kourtit onderzocht (dat proefschrift is gebaseerd op artikelen van Kourtit in samenwerking met onder andere Nijkamp). De VU heeft de zaak volgens het Lowi ‘op onzorgvuldige wijze’ in de publiciteit gebracht.
Ook de beschuldigingen van plagiaat en zelfplagiaat snijden in slechts een aantal van de door de anonymus aangehaalde gevallen hout, vindt het Lowi. En zelfs dan is er sprake van slordig handelen, en niet van een gebrek aan integriteit. Ten aanzien van zelfplagiaat waren de regels volgens het Lowi ook nog eens onduidelijk, waardoor Nijkamp moeilijk de overtreding van die regels kan worden verweten.
Slordigheden voorkomen
De VU heeft daarom onterecht aangedrongen op het terugtrekken van een publicatie van Nijkamp en Kourtit, oordeelt het Lowi. Dat vindt evenwel dat Nijkamp en Kourtit het artikel zelf moeten terugtrekken. Ook adviseert het orgaan om in gesprek te gaan met het bestuur van Nijkamps afdeling, de ruimtelijke economie, om slordigheden in de toekomst te voorkomen.
Het college van bestuur wil nog niet op het LOWI-rapport reageren. “We bespreken het volgende week dinsdag en zullen dan ook met onze conclusies komen”, aldus rector Frank van der Duyn Schouten.
Peter Nijkamp voelt zich duidelijk gesterkt door het oordeel van het Lowi. “Er blijkt uit dat het VU-bestuur ernstig heeft gefaald en dat de ombudsman van alle kanten heeft gefaald”, zegt hij.
Integriteit boven alle twijfel verheven
Wat de door het Lowi geconstateerde slordigheden betreft, zegt Nijkamp: “Onderzoek is mensenwerk, zelfs de beste wetenschapper maakt fouten. Leg een artikel van een Nobelprijswinnaar voor aan een groep studenten en ze maken er gehakt van, er is altijd wel iets te vinden.”
Maar zijn integriteit is nu boven ale twijfel verheven, vindt Nijkamp. Deze of komende week zal de VU de bevindingen bekendmaken van de VU-commissie die zijn werk heeft onderzocht op zelfplagiaat.
Monddood gemaakt
“Ik ken ook dat raport al, maar ik wil daar nu nog niet teveel over zeggen. Wel dat ik commentaar zal geven zodra het rapport naar buiten wordt gebracht en dat zal inslaan als een bom. Ik ben anderhalf jaar monddood gemaakt en dat houdt nu op. Ik zal geen blad meer voor de mond nemen.”
Nijkamps critici tonen zich intussen nauwelijks nog geïnteresseerd in de beschuldigingen van plagiaat en zelfplagiaat. Nijkamps anonieme criticus heeft de focus inmiddels verlegd naar de kwaliteit van zijn wetenschappelijke publicaties, daarin bijgestaan door de Leidse hoogleraar mathematische statistiek Richard Gill, die een crowdfundingproject is begonnen om de anonieme aanklacht te vertalen in het Engels, om er internationale aandacht voor te krijgen.