Filosoof Ad Verbrugge heeft een nieuw boek geschreven. Over seks.
Ik heb ‘Staat van Verwarring’ het afgelopen weekend met rode oortjes gelezen. Niet omdat het over seks gaat, maar omdat Verbrugge van zijn filosofische verhandeling over het erotische leven van de moderne mens een soort historische detective heeft gemaakt.
Spannend en opwindend
Verbrugge gaat een beetje te werk zoals Umberto Eco in zijn romans: aan de hand van de geschiedenis reconstrueert hij zeer precies de betekenis van erotiek voor de relatie van de mens met zijn omgeving, met de samenleving, om tot een ontknoping te komen die dan onweerlegbaar lijkt: seks is de dood, of liever de opheffing van het individu, die wordt herboren als deel van de gemeenschap.
Het zijn die zoektocht langs de grote filosofen, de etymologie, de mythologie, de verbanden die Verbrugge legt, die het boek zo spannend, zo opwindend maken.
Rolverdeling tussen man en vrouw
Verbrugge behandelt de Dyonische mysteriën, een seksuele rite van de oude Grieken en de Liberalia, een seksuele rite de passage bij de oude Romeinen, en behandelt de liefde aan de hand van Aristoteles en Plato, de christelijke filosofie, om via Heidegger, Kant, Hegel, Kierkegaard aan te komen via de Verlichting, Markies de Sade, het individualisme, het postmodernisme, de consumptiemaatschappij, bij de seksuele revolutie, die de mens bevrijdde van zijn seksuele taboes, maar tegelijkertijd ook de duidelijke rolverdeling tussen man en vrouw ophief.
Dat resulteert in de ‘staat van verwarring’ waarin de mens verkeert. Daarnaast zorgt de consumptiemaatschappij ervoor dat seks een gebruiksartikel wordt, terwijl sociale media als Facebook resulteren in een ‘ontlijving’ van de mens. Contacten met andere mensen worden steeds ‘virtueler’, tot seksuele contacten aan toe.
Vijftig Tinten Grijs
Maar de behoefte aan lijfelijkheid neemt daardoor toe, en ook de behoefte om weer deel uit te maken van een gemeenschap, om weer een duidelijke rol te vervullen als deel van die gemeenschap. En dat, stelt Verbrugge, verklaart het enorme succes van de erotische trilogie Vijftig Tinten Grijs, waarvan wereldwijd inmiddels zestig miljoen exemplaren zijn verkocht.
Door snobs en intellectuelen is met de romanreeks collectief de kachel aangemaakt, maar het grote publiek lust er wel pap van. Verbrugge wil weten waarom. Wat spreekt mensen zo massaal aan in Vijftig Tinten Grijs?
Archetypische symboliek
Hij las de boeken met onbevangen blik, en concludeert dat ze bol staan van archetypische symboliek. ‘Men kan lachen om deze roman en hem op basis van zijn literaire en psychologische kwaliteiten afwijzen als prullectuur, maar dan onderschat men de diepte van de problematiek die erin tot uitdrukking komt’, aldus Verbrugge.
Vanavond, op de boekpresentatie bij uitgeverji Boom, zullen naast Verbrugge zelf ook filosoof Gabriël van den Brink, schrijfster Désanne van Brederode en filosoof René Gude spreken. Binnenkort op deze site een interview met Verbrugge over Staat van Verwarring.