Kan de plek van vinger- en handafdrukken op voorwerpen iets zeggen over hoe dat voorwerp waarschijnlijk is gebruikt? Eigenlijk is het gek dat het niet eerder is onderzocht: of je andere sporen nalaat als je voorwerpen gebruikt om er geweld mee te plegen dan wanneer je ze gebruikt op de manier zoals ze in het dagelijks leven bedoeld zijn.
Vier jaar onschuldig vast
Tot nu toe werden vingerafdrukken in forensisch onderzoek eigenlijk alleen gebruikt om iemands identiteit vast te stellen. Maar de aanwezigheid van iemands vingerafdrukken op een voorwerp is niet altijd een bewijs dat die persoon het voorwerp ook op gewelddadige wijze heeft gebruikt.
In de zaak van Meredith Kercher bijvoorbeeld. Zij was een Britse uitwisselingsstudent die in 2007 met geweld om het leven werd gebracht in haar studentenkamer in de Italiaanse stad Perugia. Haar Amerikaanse huisgenoot Amanda Knox en haar Italiaanse vriend Rafaele Sollecito werden veroordeeld omdat er een mes in de keuken van Sollecito werd gevonden waar dna van het slachtoffer aan zat en het dna van Knox. Ze zaten vier jaar vast.
Toen pas concludeerde het hoogste gerechtshof in Italië dat ze onschuldig waren en het dna van Knox door gewoon gebruik op het mes terecht was gekomen. Rudy Guede, van wie handafdrukken met het bloed van Kercher op haar kussen werden gevonden, werd vanaf dat moment gezien als de enige dader, terwijl lagere rechtbanken eerder hadden geconcludeerd dat de verdachten met z’n drieën hadden geopereerd.
Kussenonderzoek op Lowlands
Ook relevant voor forensische wetenschappers: kun je aan een kussen zien of het gebruikt is om iemand mee te verstikken? De Ronde deed een experiment op Lowlands, waarbij ze vrijwilligers vroeg een kussen te gebruiken om een pop te verstikken. Ook moesten ze het kussensloop verschonen. De Ronde bekeek of de vingersporen ergens anders op het kussen terechtkwamen en dat bleek inderdaad het geval.
‘Drie dagen Lowlands leverde ons evenveel proefpersonen op als drie weken werken in het lab’
De sporen zaten bij het verstikken vooral in een band over het midden van het kussen, terwijl degenen die het kussen hadden opgemaakt sporen over het hele kussensloop achterlieten met veel sporen bij de opening van het sloop.
“Lowlands Science was geweldig”, vertelt De Ronde. “Mensen stonden in de rij om mee te doen aan onze experimenten, terwijl er zoveel meer te doen was. Blijkbaar spreekt dit onderzoek tot de verbeelding. Drie dagen Lowlands leverde ons evenveel proefpersonen op als drie weken werken in het lab.”
Brief lezen of schrijven?
Een derde experiment dat De Ronde deed ging over brieven: laat iemand die een brief schrijft op andere plekken vingersporen na dan iemand die een brief leest? Het antwoord is ja. “De vingersporen van iemand die een brief schrijft zitten over het hele papier, terwijl die van een lezer vooral aan de zijkanten zitten”, vertelt De Ronde.
Ook dit kan in het forensisch onderzoek worden gebruikt. De Ronde: “Bij illegale drugslabs worden vaak handgeschreven briefjes gevonden waarop staat hoe je de drugs maakt. Voor het onderzoek kan het relevant zijn wie de brief heeft geschreven. Daarvoor kijken forensische deskundigen natuurlijk naar het handschrift, maar de plek van vingersporen kan ook als bewijs dienen.”
Op basis van de uitkomsten van de verschillende experimenten met vingersporen maakte De Ronde een waarschijnlijkheidsmodel waarmee je op basis van de locatie van de sporen kunt bepalen welk scenario het waarschijnlijkst is. Het zal nog wel even duren voordat de rechtbank dat model daadwerkelijk kan gebruiken. Daarvoor zijn meer data nodig om het model te verfijnen. “En het blijft natuurlijk altijd gebaseerd op kansberekening”, benadrukt De Ronde, maar ze is ervan overtuigd dat de plek van vingersporen nuttige informatie kan opleveren in toekomstige strafzaken.
Anouk De Ronde promoveerde op 27 oktober aan de VU. Zie hier het proefschrift. Ze gaat verder met dit onderzoek bij het lectoraat Forensisch Onderzoek van de HvA.