Onafhankelijke journalistiek over de Vrije Universiteit Amsterdam | Sinds 1953
1 oktober 2024

Wetenschap
& Onderwijs

NWO laat wetenschappers nadenken over schadelijke impact

Wat zouden de ongewenste gevolgen van uw onderzoek kunnen zijn? Die vraag gaat onderzoeksfinancier NWO aan wetenschappers stellen, vooral als ze willen samenwerken met het bedrijfsleven.

Bij het indienen van een onderzoeksvoorstel moeten onderzoekers bij NWO nu al vertellen welke maatschappelijke en wetenschappelijke impact hun onderzoek zou kunnen hebben. Daar komt een vraag bovenop: wat zou de schade kunnen zijn?

Het antwoord gaat meewegen bij de aanvraag. Met andere woorden: wie niet goed genoeg reflecteert op mogelijke ongewenste effecten, maakt straks minder kans op subsidie. Dat heeft NWO vandaag bekendgemaakt.

Ook gaat NWO kritischer kijken naar haar eigen samenwerking met ‘derden’. “De maatschappelijke discussie rondom de samenwerking van wetenschap met bedrijven maakt dat NWO het huidige beleid opnieuw tegen het licht heeft gehouden en deze stappen neemt”, is de verklaring.

Klimaat, China, Israël

Met name klimaatactivisten hebben zich de afgelopen jaren fel verzet tegen samenwerking van wetenschappers met het bedrijfsleven. Ze vinden dat de wetenschap alle banden met de fossiele industrie zou moeten verbreken.

De samenwerking met Chinese wetenschappers wekt ook weleens wantrouwen: wat doet dat land met kennis die hier wordt opgedaan? Als je bijvoorbeeld samenwerkt aan gezichtsherkenning, kan dat in het nadeel van activisten in dat land zijn.

Intussen ligt ook de samenwerking met Israëlische universiteiten en bedrijven onder een vergrootglas. Die universiteiten en bedrijven zouden meewerken aan de oorlog tegen de Palestijnen, vinden critici.

Geen sponsors

NWO noemt deze thema’s niet bij naam. Wel noemt bestuurder Jan de Boer in het persbericht “de maatschappelijke discussies over de samenwerking van de wetenschap met andere partijen of ongewenste invloed van anderen op de wetenschap” als reden om bij zulke samenwerking stil te staan. “Dat betekent dus ook dat we nog beter nadenken over de mogelijke ongewenste gevolgen van wetenschappelijk onderzoek en die zoveel mogelijk te beperken.”

NWO wil meer “bewustwording” creëren binnen de eigen organisatie en bij onderzoekers. Een van de voorbeelden: “NWO stopt met het aannemen van sponsorgelden voor bijvoorbeeld de organisatie van evenementen.”

Afweging

NWO heeft nu een afwegingskader (een beknopte checklist) voor samenwerking, waar wetenschappers gebruik van kunnen maken. Een van de vragen is bijvoorbeeld: “Kan er sprake zijn van dual use van onderzoeksresultaten en welke toepassingen zijn denkbaar?” Met andere woorden, kun je de uitkomsten van dit onderzoek militair gebruiken of niet?

NWO neemt in samenwerkingen ook een ‘exitclausule’ op, zodat het makkelijker wordt om tussentijds te stoppen, “vanuit de overweging dat er aan het samenwerken met een derde partij per definitie risico’s zijn verbonden”.

Reageren?

Houd je bij het onderwerp, en toon respect: commerciële uitingen, smaad, schelden en discrimineren zijn niet toegestaan. Reacties met url’s erin worden vaak aangezien voor spam en dan verwijderd. De redactie gaat niet in discussie over verwijderde reacties.

Velden met een * zijn verplicht
** je e-mailadres wordt niet gepubliceerd en delen we niet met derden. We gebruiken het alleen als we contact met je zouden willen opnemen over je reactie. Zie ook ons privacybeleid.