Kwaliteitsbewaker NVAO gaat scherper kijken of leden van visitatiepanels vrij kunnen oordelen over een instelling of opleiding. Ook de hogescholen en universiteiten die hen inhuren moeten hier voortaan vragen over beantwoorden.
De NVAO heeft de onafhankelijkheidsverklaring die leden van visitatiepanels moeten ondertekenen uitgebreid. Directe aanleiding was het nieuws dat de later veroordeelde Vlaamse onderwijsvernieuwer Filip Dochy twee opleidingen van Fontys had helpen keuren die zijn eigen onderwijsmodel gebruikten. De hogeschool had hem kort daarvoor nog ingehuurd voor workshops hierover.
Kraakhelder
Minister Dijkgraaf zei dat de eisen aan leden van visitatiepanels “kraakhelder” moeten zijn en NVAO-voorzitter Arnold Jonk had beloofd dat de regels zouden worden verduidelijkt.
Net als voorheen mogen de onderwijskeurmeesters vijf jaar lang geen banden hebben gehad met de te beoordelen instelling of opleiding. Die zouden immers kunnen leiden tot belangenverstrengeling of de schijn daarvan. In de nieuwe onafhankelijkheidsverklaring staat expliciet dat de leden van het visitatiepanel zich “volledig vrij” moeten voelen om een positief of negatief oordeel te vellen.
Bewustmaking
Het belangrijkste verschil: de aanvullende vragen die de NVAO nu stelt. Hebben de deskundigen samengewerkt met onderzoekers “die verbonden (kunnen) zijn aan de te beoordelen instelling”. Verder moeten ze aangeven of ze “een gastles/lezing/training of workshop hebben verzorgd”, en of ze bijvoorbeeld lid zijn geweest van een promotie- of benoemingscommissie. “Ook persoonlijke relaties licht u hier toe.”
De vragen zijn bedoeld om panelleden meer bewust te maken van banden die een risico vormen voor de onafhankelijkheid. “Indien er enige betrokkenheid is, heeft de NVAO gedetailleerde informatie nodig. De NVAO beoordeelt op basis van de verklaring en eventuele aanvullende informatie of een panellid voldoende onafhankelijk is.”
Nieuw is verder dat de universiteiten en hogescholen die de panelleden inhuren dezelfde vragen krijgen voorgelegd. De NVAO kan de informatie dus dubbelchecken.
Perverse prikkel
De Onderwijsinspectie had recent kritiek op de onafhankelijkheid van visitatiepanels. Ze noemde het in juli een “perverse prikkel” dat evaluatiebureaus, secretarissen en visitatiepanels worden betaald door de instelling waarvan ze de opleiding moeten beoordelen.