“Zelfs met alle maatregelen die nu worden genomen, hou je een nieuwe Stapel niet tegen.” Dat zegt psycholoog Jan-Willem van Prooijen in de nieuwe Advalvas, een coproductie met VU-schrijver Joost de Vries in het kader van het thema ‘Vertrouwen’.
De Vries sprak met drie wetenschappers over het vertrouwen in de wetenschap, dat door onder andere affaires als die rond de frauderende sociaal-psycholoog Diederik Stapel een flinke knauw lijkt te hebben opgelopen. Behalve Van Prooijen zijn dat politicoloog Frank Biermann en dierecoloog Jacintha Ellers.
Nieuw schandaal
Universiteiten nemen maatregelen tegen fraude in de wetenschap, maar daarmee sluit je geen nieuw schandaal uit, denkt het drietal. Ellers: “Je vraagt je af of, wanneer iemand kennelijk zo vastbesloten is fraude te plegen, dit soort dingen wel kan worden voorkomen.”
Het aanzien van de wetenschap, vooral het gebied van de sociale psychologie, is door Stapel flink geschaad. “Maar je moet er vanuit gaan dat Stapel echt een losgeslagen uitzondering is”, aldus Van Prooijen.
Twijfel zaaien
Populistische politici dragen eveneens bij aan de ondermijning van het vertrouwen in de wetenschap. “Wantrouwen wordt nu systematisch gecultiveerd door partijen als de PVV”, aldus Biermann. De klimaatdiscussie, waarin flink geld verdiend wordt door het zaaien van twijfel, is er een typisch voorbeeld van.
Het Internet is ook een factor. “Door het Internet beschouwt iedereen zichzelf als expert op elk gebied”, zegt Ellers. “Veel mensen halen alternatieve informatie van het internet, en die vinden ze net zo betrouwbaar als wat de dokter zegt.”
Lees de rest van het gesprek tussen De Vries en de wetenschappers in de nieuwe Advalvas.