Hoogleraar hematologie Sonja Zweegman is verkozen tot de beste docent van de VU. Wat is haar geheim?
“Sonja geeft veel vaker college dan de meeste andere docenten. Bijna elke dag van de week. De colleges zijn niet verplicht, maar toch zit de zaal altijd vol,” zegt vierdejaars geneeskundestudent David Cucchi, die op de afdeling Hematologie bij Sonja Zweegman wetenschappelijk onderzoek doet naar acute leukemie. Hij was een van de studenten die haar voordroegen bij de jury voor de onderwijsprijs.
Geen droge leerstof
Misschien kan een docent geen groter compliment krijgen dan dat studenten graag naar je colleges komen. Wat maakt haar nou zo goed? “Zij is de eerste docent in de bachelor die je echt meeneemt in de klinische praktijk. Je krijgt geen droge leerstof voorgeschoteld, maar ze vertelt haar verhaal aan de hand van een patiënt die in de collegezaal aanwezig is. En de colleges zijn heel interactief. Ze betrekt studenten serieus bij de casus, zowel op het gebied van de geneeskunde als op emotioneel vlak.’’
Kijk in de praktijk
Zweegman doceert in het tweede en derde jaar van de geneeskundeopleiding over bloed- en lymfklierkanker en bloedstelping en -stolling. Daarnaast leidt ze internisten op tot hematoloog bij de afdeling Hematologie, waarvan ze hoofd is.
In de bacheloropleiding gaat het om grote groepen studenten. In de collegebanken zitten soms wel driehonderd studenten, maar ze werkt ook met groepen van zo’n honderd studenten om casussen met patiënten door te nemen. Tijdens practica begeleidt ze kleinere groepen. “We laten studenten bij die practica zien waarom dat bloed- en beenmergonderzoek nodig is en plaatsen het ook in de klinische context. Ik vind het belangrijk dat studenten echt ervaring opdoen met wat ze later in de praktijk tegenkomen. Dat is toch anders dan dingen uit een boekje leren”, zegt Zweegman.
Ook emoties
Daarom neemt ze ook patiënten mee naar college. “Als arts heb je niet alleen met een medisch probleem te maken, maar met een mens en alles wat daarbij hoort, ook de emoties. En we hebben lang niet voor alle problemen een oplossing. Eigenlijk weten we nog zo weinig. Dus vind ik het heel leerzaam samen met de studenten naar patiënten te kijken en te analyseren wat de beste aanpak is. En dat kan bij de ene patiënt heel anders zijn dan bij de andere, terwijl ze dezelfde ziekte hebben. Regelmatig komen studenten met vragen en antwoorden waarop ik zelf nog niet was gekomen. Elke patiënt roept weer verwondering op. Dat maakt mijn vak zo boeiend. Dat wil ik overdragen aan mijn studenten.’’
Cucchi: “Natuurlijk laten andere docenten ook weleens patiënten zien op colleges. Maar de aanpak van Sonja is anders. Zij weet er een verhaal van te maken waarin wij als studenten een actieve rol spelen.’’
Persoonlijke band
Bij de uitreiking van de onderwijsprijs tijdens de opening academisch jaar vergeleek Zweegman college geven met het voorlezen van een verhaal. “Dat is natuurlijk een metafoor. Ik sta echt niet met een boekje in mijn hand voor in de collegezaal. Wat ik bedoel is dat een goede voorlezer iets toevoegt aan het verhaal en het in een context plaatst. Zo probeer ik de stof te verrijken. Ik wil niet dat toekomstige artsen een soort van computerdokters worden die alleen een diagnose stellen door wat gegevens in te voeren. Je moet de mens blijven zien. En ja, ook al hebben we met ernstig zieke mensen te maken, toch probeer ik humor in te bouwen in colleges. Mijn idee is dat onderwijs volgen een feest hoort te zijn.’’
Ondertussen houdt ze zelf de studenten ook goed in de gaten. “Zij zijn het talent van morgen en moeten de vragen oplossen waarop wij nog geen antwoord hebben. Ik ben altijd op zoek naar gemotiveerde en veelbelovende studenten die een opleiding in mijn vak willen volgen. Gelukkig bestaat bij de opleiding tot hematoloog nog steeds een soort meester-gezelrelatie. Zo’n persoonlijke band is belangrijk, zowel bij klinische als wetenschappelijke opleidingen.’’
Snel antwoord op mailtjes
Die persoonlijke aandacht heeft Cucchi ook gemerkt toen hij gewoon college bij haar volgde. “Na afloop van het college had ze altijd nog tijd om vragen te beantwoorden. En op mailtjes kreeg ik snel antwoord. Zij is ondanks haar volle agenda oprecht geïnteresseerd in haar studenten.”
Heeft Zweegman nog wel tijd voor al die studenten? “Ik heb natuurlijk een drukke baan als afdelingshoofd, internist, onderzoeker en docent. Maar lesgeven vind ik belangrijk. Daarvoor moet je tijd maken. Gelukkig vind ik het inspirerend om te doen. Dat geeft extra energie.”
Docenten verdienen waardering
Wel vindt ze dat docenten meer waardering verdienen. “Ik ken bevlogen docenten die veel meer onderwijs geven dan ik en om die reden wellicht minder wetenschappelijke output hebben, maar niet minder belangrijk zijn voor de toekomst van het vak. En differentiatie in onderwijs is niet alleen voor studenten, maar ook voor docenten van belang. Basisonderwijs kan door basisartsen worden gegeven. Maar voor de echt specialistische vakken heb je wetenschappers nodig die met beide benen in het veld staan.”