De Utrechtse emeritus hoogleraar Wolfgang Stroebe eist rectificatie van het eindrapport over Diederik Stapel. De drie commissies branden ten onrechte zijn hele vakgebied af, vindt hij.
“De commissies moeten een gewijzigde versie van het eindrapport maken waarin alle laster over de sociale psychologie wordt weggelaten”, schrijft Stroebe in een opiniestuk op universiteitswebsite DUB.
Slodderwetenschap
De drie commissies die onderzoek deden naar de fraude van voormalig sociaal-psycholoog Diederik Stapel, oordelen in hun eindrapport hard over de onderzoekscultuur waarin het mogelijk was om jarenlang gegevens te manipuleren en te verzinnen. Er zou in de sociale psychologie op grote schaal sprake geweest zijn van “slodderwetenschap”.
Ook Stroebe vindt het schokkend dat Stapel jarenlang zijn gang kon gaan. “Maar helaas is die blindheid niet voorbehouden aan sociaal-psychologen. Het komt in alle takken van de wetenschap voor.” Het eindrapport trekt volgens hem de verkeerde conclusies.
Beruchte fraudezaken
Stroebe weet waar hij over praat. De sociaal-psycholoog deed onderzoek naar veertig beruchte fraudezaken in verschillende wetenschapsgebieden en concludeerde samen met twee andere auteurs dat de wetenschap geen “zelfreinigend vermogen” heeft. Fraude is te zeldzaam, reviewers zien altijd maar één of twee publicaties van een auteur en bovendien verzinnen fraudeurs vaak effecten die erg logisch lijken.
Eenmaal ontdekt, vraagt iedereen zich altijd of hoe de wetenschapper in kwestie wegkwam met zijn fraude. “Maar in de door ons onderzochte zaken concludeerde niemand dat het wetenschapsgebied waarin de fraudeur werkzaam was, de kwalificatie ‘slodderwetenschap’ verdiende.”
Fraudezaken onderzocht
Het verschil volgens Stroebe? De commissie-Levelt onderzocht publicaties van een man die al had toegegeven gefraudeerd te hebben, terwijl andere fraudezaken onderzocht werden zonder dat tevoren duidelijk was dat er gegevens waren verzonnen.
Hij stelt daarom voor dat de commissie de literatuur leest over ‘hindsight bias’: het gegeven dat mensen altijd slimmer zijn als ze de feiten al kennen. “Dan zouden ze hun verontschuldigingen kunnen aanbieden aan de vele wetenschappers die zij hebben beledigd met hun uitspraken.”
Kritische reactie
Aan de redactie van DUB laat Stroebe weten dat hij namens vakgenoten in binnen- en buitenland spreekt. De EASP, de Europese gemeenschap van sociaal-psychologen, zou werken aan een kritische reactie op het eindrapport.