In zijn boek ‘Spelen met heilig vuur’ maakt Ruard Ganzevoort, VU-hoogleraar praktische theologie, aannemelijk waarom de theologie haar claim op de waarheid moet opgeven.
Soap en film als religie
De mensen hebben geen behoefte meer aan godgeleerden die de waarheid in pacht hebben, maar aan theologen die oude en nieuwe spirituele bronnen kunnen duiden. Zij moeten buiten de veilige kaders van kerken en religieuze tradities durven stappen. En dat doen ze ook wanneer ze betekenis ontlenen aan films, soaps en popmuziek.
Helemaal los
Aan high culture zoals de film Breaking the Waves van Lars von Trier, maar vooral aan uitingen van low culture als Droomland en Zij gelooft in mij. Over het laatste lied gaat Ganzevoort helemaal los. Het werd door André Hazes uitgebracht in 1980 en in 2000 was het eveneens de titel van een documentaire over zijn leven.
Donkere kant
‘Terwijl het lied oorspronkelijk geschreven was voor zijn tweede vrouw Ellen, vertelt de musical Hij gelooft in mij het leven van Hazes vanuit het perspectief van zijn derde vrouw, de twintig jaar jongere Rachel’, schrijft Ganzevoort. ‘Pikant detail is dat Hazes’ relatie met Rachel begon toen zij veertien was en hij nog met Ellen getrouwd was. Het lied staat symbool voor de donkere kant van het leven van Hazes, zoals in de gelijknamige documentaire wordt geschetst: onzeker over zichzelf, een moeilijke man voor de mensen om hem heen, iemand met een alcoholprobleem en een slechte echtgenoot bovendien. Zij gelooft in mij gaat over Hazes’ onbetrouwbaarheid als hij weer eens in de kroeg is blijven hangen en over de berusting en aanvaarding van zijn vrouw. […]
De kern van zijn geloof in de toekomst ligt hier in twee dimensies: de ontvankelijkheid voor de onvoorwaardelijke en onverdiende aanvaarding door een ander en het vasthouden aan de mogelijkheid dat het anders zou kunnen zijn dan de werkelijkheid van dat moment.’
Levenswijsheid
Dit geloof zou je kunnen zien als een levenshouding waarbij iemand het leven beaamt en zich engageert met idealen en dromen. Ganzevoort ziet publieke theologen als makelaars in levenswijsheid. ‘Het gaat de theoloog erom dat mensen een religieus verhaal vinden dat hen wijzer maakt. Creatief, open en verbindend zetten ze mensen aan om te spelen met het heilig vuur. Daarvoor hebben ze de waarheid niet nodig. Geloof, hoop en liefde zijn genoeg’, aldus Ganzevoort.
Ruard Ganzevoort, Spelen met heilig vuur, Uitgeverij ten Have, 63 pagina’s. € 6,95