Nee, een remedie is er nog niet tegen Alzheimer, maar aan de onderzoekers van de VU (en het ziekenhuis) heeft het niet gelegen. Zij hebben de afgelopen vijf jaar niet op hun handen gezeten: ze publiceerden de meeste artikelen over Alzheimer van alle Nederlandse onderzoeksinstellingen: 576 artikelen tussen 2014 en 2019.
In heel Nederland werden in die jaren 1525 artikelen over Alzheimer gepubliceerd, waarmee Nederland relatief gezien vierde is op de wereldranglijst volgens een onderzoek van Elsevier. De VU-onderzoekers zijn overigens niet de meest geciteerden in hun vakgebied, dat zijn de wetenschappers van het RIVM.
Te snel naar medicijnen
Alzheimeronderzoeker Ronald van Kesteren denkt dat de VU-wetenschappers de afgelopen jaren zo productief konden zijn vanwege goede samenwerkingen: “De samenwerking tussen meer fundamentele onderzoekers van het CNCR (Center for Neurogenomics and Cognitive Research) en meer klinisch gerichte onderzoekers van (voorheen) het VUmc en het Alzheimercentrum heeft zijn vruchten afgeworpen.” Ook denkt hij dat het subsidieprogramma Deltaplan Dementie van de overheid ertoe heeft bijgedragen dat er in Nederland de afgelopen jaren veel onderzoek naar de ziekte werd gedaan.
“In het verleden is er weleens te snel gekeken naar mogelijke medicijnen. Nu werken we aan een heel fundamenteel begrip van wat er fout gaat in de communicatie tussen hersencellen helemaal in het begin van de ziekte. Dat krijgen we steeds scherper in beeld en dat zou mogelijk ook tot een oplossing of medicijn kunnen leiden, maar een termijn daarvoor durf ik niet te noemen”, zegt Van Kesteren.
Leefstijl
In Zweden, Spanje en Italië wordt relatief nog meer gepubliceerd over Alzheimer dan in Nederland en in absolute aantallen artikelen lopen de Verenigde Staten voorop, met 16.250 publicaties tussen 2014 en 2019. Stuk voor stuk landen waar de levensverwachting hoog is en de maatschappelijke impact van de ziekte groot.
Veel onderzoek richt zich op leefstijlkenmerken, zoals slaapgedrag, als risicofactor voor Alzheimer. Volgens Van Kesteren is dat niet in tegenspraak met het meer fundamentele onderzoek dat hij doet: “Als je bijvoorbeeld kijkt naar slaap, of slaapstoornissen, dan spelen de verbindingen tussen de hersencellen daarbij een belangrijke rol. En dan beland je dus weer bij het fundamentele onderzoek”, constateert hij.