‘Wij zijn een net huis, snuiven doe je op de wc’, luidt een van de feestregels op de eenheid van filosofiestudent Martijn (27). De woonsituatie op Uilenstede maakt het volgens hem makkelijk om veelvuldig drugs te gebruiken. “Er zijn altijd wel mensen om je heen die kunnen feesten. Dat verhoogt de frequentie van het drugsgebruik.”
En dat gebruik gebeurt vrij openlijk. Eenheden communiceren dan ook naar hun potentiële nieuwe bewoners dat er bij hen thuis gebruikt wordt. Daar hinten ze soms al in de hospitatie-advertenties naar: ‘Ga tot in de late uurtjes door met Dennis’ of ‘kom drugs handelen met Jennifer’. Zo weten de hospitanten meteen waar ze aan toe zijn.
Ook tijdens de hospitatie zelf kun je het drugsgebruik van een eenheid bespreken. Als dat je als hospitant niet zint, kun je altijd nog de kamer afzeggen.
Upper met zweverig effect
Cocaïne en 3-mmc zijn heel populair op Uilenstede volgens bewoner Daan (23). Coke gebruiken ze als oppepper tijdens het drinken: “Even een nakkie en je kunt weer door.” De designerdrug 3-mmc was tot voor kort nog gewoon te koop via web- en smartshops. Het poederige goedje is met elf euro per gram relatief goedkoop en daarmee in trek onder jongeren. Daan omschrijft het effect als een combinatie van cocaïne en xtc: het is een upper, maar heeft ook een zweverig effect. Sinds eind mei staat het middel op de lijst van verboden softdrugs, gebruikers moeten het sindsdien – net als de andere verboden middelen – kopen via dealers.
Toen Julia (19) op Uilenstede kwam wonen, raakte ze bevriend met mensen die ervaren gebruikers waren: “De eerste keer dat ik xtc gebruikte, was dus met mensen die ervaring hebben. Ik zag dat ze op me letten en ze wisten wat ik moest doen.” Zo vroegen haar vrienden geregeld hoe het met haar ging en letten ze erop dat ze niet te vaak bijnam. “Dat gaf me een veilig gevoel.”
Liever drugs dan zuipen
In Julia’s ervaring kunnen drugs als xtc op een huisfeestje helpen om een band te scheppen tussen huisgenoten, en het maakt praten met vreemden makkelijker. Ook psychologiestudent Luuk (21) verkiest een feestje met drugs boven een zuipfeest. “Met drugs als xtc, mdma of 3-mmc zijn mensen een stuk socialer. Op dat soort avonden kun je juist door die drugs dingen openbreken en persoonlijke dingen bespreekbaar maken waarover je niet eerder durfde praten. Drugs hebben een verbindende werking.” Maar wat als ze dan zijn uitgewerkt? “De gekke avonturen die je met je huisgenoten meemaakt, scheppen een band. Ook na een feestje blijven die banden bestaan.”
‘Als het toch te ver gaat, kaarten we dit aan op de eenheid’
Hoewel het drugsgebruik op Uilenstede openlijk gebeurt, heerst volgens Julia daarbuiten nog steeds een taboe op drugs. Dat vindt ze jammer, “want juist door de open sfeer op Uilenstede is het middelengebruik veilig, het gebeurt in een gecontroleerde omgeving.” Ook Luuk ziet het als positief dat de bewoners niet geheimzinnig doen over drugsgebruik. “Daardoor wordt Uilenstede weleens gezien als drugshol, maar ik denk dat het juist goed is om er openlijk over te spreken.”
Filosofiestudent Martijn heeft het gevoel dat het drugsgebruik op Uilenstede minder snel uit de hand loopt doordat er altijd mensen zijn die op je letten. “Met drugs ben ik altijd waakzamer. En als het toch te ver gaat, kaarten we dit aan op de eenheid. Toen er een keer een feestje op woensdag uit de hand liep, werden die bewoners daarop aangesproken.”
Onterecht genormaliseerd
Die open sfeer heeft echter ook een keerzijde, zegt preventiemedewerker Sjoerd Wieten van verslavingszorginstelling Brijder, dat door Duwo zo nu en dan wordt benaderd voor het geven van voorlichting op Uilenstede. “Door veel over drugsgebruik te praten, wordt het langzaam genormaliseerd. En dat is onterecht, want middelengebruik gaat altijd gepaard met risico’s.” Wieten erkent wel dat het delen van ervaringen veelvoorkomende problemen bij xtc-gebruik, als watervergiftiging of oververhitting, kan voorkomen. Maar de afgelopen paar jaar ziet hij dat de leeftijd waarop mensen met drugs beginnen te experimenteren, steeds lager ligt. “Het is een duivels dilemma. Aan de ene kant wil je openheid, zodat mensen met vragen bij anderen terecht durven, maar daar hangt ook een prijskaartje aan. Denken dat experimenteren met drugs bij het studentenleven hoort, is geen gezond gedachtegoed.”
‘De angst die sommigen door drugs ontwikkelen kan als het ware in de hersenen branden, en dat is heel moeilijk te behandelen’
Ook studentenhuisarts Peter Vonk ziet dat drugsgebruik onder studenten de norm lijkt te worden, meer dan vroeger het geval was. Studenten melden zich volgens hem zelden op het spreekuur om het te hebben over hun middelengebruik, maar wanneer artsen doorvragen bij studenten die zich niet goed voelen, blijkt drugsgebruik vaak onderdeel te zijn van hun leven. Steeds vaker ziet Vonk jonge mensen na cocaïnegebruik belanden op de hartbewaking van het ziekenhuis. “Bij festivals en feesten lijkt het standaard gebruik”, zegt Vonk. “Omdat iedereen het lijkt te doen is het gebruik normaal geworden. De nadelen komen nauwelijks naar buiten, maar de angst die sommigen door drugs ontwikkelen kan als het ware in de hersenen branden, en dat is heel moeilijk te behandelen. Helaas staat op de zakjes met pillen geen bijsluiter, en de bijwerkingen zijn niet bekend of worden weggewuifd.”
Feesten zonder eindtijd
Om uit te zoeken wat er precies in de drugs zit, kunnen gebruikers wel bij Brijder terecht. Elk jaar selecteert de instelling tien stoffen die veel voorkomen, zoals ketamine, ghb, lsd, mdma en 2c-b. Op organische drugs als cannabis en paddo’s na kan iedere type drugs worden gecontroleerd op vervuilingen. In de praktijk krijgen ze vooral xtc-pillen om te controleren. “Dat is vaak de eerste harddrug die jongeren proberen, dan zijn ze een stuk voorzichtiger. Bij een pilletje kun je ook moeilijk zien wat erin zit. Bij wit poeder denkt men vaak: dat zal wel goed zitten. En cocaïne wordt vaak gecombineerd met alcohol. Het beoordelingsvermogen is dan wat minder scherp”, aldus Wieten.
‘Drinken voelt dan niet als genoeg. Ze willen langer feesten, meer voelen, meer mensen zien’
Dat herkent Uilenstede-bewoner Daan ook. Xtc-gebruik op huisfeestjes gebeurt vaak gepland, je spreekt van tevoren af wat je gaat doen.” Het gebruik van uppers, zoals 3-mmc, speed of cocaïne, gebeurt daarentegen meestal ongepland. De stap naar een ‘nakkie’ wordt kleiner wanneer je hebt gedronken en je het spul toch op je kamer hebt liggen. Deze uppers gebruik je vooral om langer door te feesten. Daarbij hebben huisfeestjes – in tegenstelling tot festivals of clubs – geen eindtijd, dus je kunt doorgaan tot diep in de ochtend.
Daan ziet in zijn omgeving dat bewoners zich aan het begin van de avond voornemen om alleen te gaan drinken, maar uiteindelijk toch de behoefte krijgen om drugs erbij te gebruiken. “Drinken voelt dan niet als genoeg. Ze willen langer feesten, meer voelen, meer mensen zien.”
Excessief gebruik
Dat valt volgens de categorisering van Brijder onder gewoontegebruik – het is een stap voorbij recreatief gebruik omdat er een regelmaat in het drugsgebruik zit. “Daar beginnen de serieuze nadelen. Als je met regelmaat bijvoorbeeld blowt, kun je colleges gaan missen of dingen laten omdat je moeilijk uit je bed kunt komen. Ga je daar voorbij, dan kom je in het gebied van verslaving. Bij excessief gebruik speelt het middel een centrale rol in je leven en lukt het moeilijk om er nog zelfstandig mee te stoppen.
Excessief middelengebruik kan volgens Wieten leiden tot problemen waarvan de gebruiker soms niet eens doorheeft dat het door de drugs komt. “Maar gebruikers die al problemen hebben, vluchten soms ook in middelengebruik. Het is het kip-en-eiprobleem.”
Elkaar aanspreken en hulp zoeken
Eenzelfde soort vluchtgedrag herkende psychologiestudent Luuk bij zichzelf tijdens de lockdown. Om de stress te ontsnappen, gebruikten bewoners feesten als uitlaatklep. “En drugs gebruiken maakt zo’n feestje beter.” Maar door de open sfeer die er heerst rond het drugsgebruik, is het juist makkelijker om elkaar daarop aan te spreken. “Vorige zomer had ik vier dagen achter elkaar gefeest en best veel gebruikt. Mijn huisgenoten lieten toen weten dat ze zich zorgen maakten. Dat zette me aan het denken en ik heb het daarna wat rustiger aan gedaan.” Op zijn beurt heeft hij een huisgenoot aangesproken op het feit dat ze te vaak dronken werd. “Ze leek te vluchten van haar problemen. We hebben er toen een goed gesprek over gehad, wat haar heeft geholpen. Hierna is ze hulp gaan zoeken.”
De namen van de geïnterviewde Uilenstede-bewoners zijn gefingeerd. Hun echte namen zijn bekend bij de redactie.
