Vrijwiligerswerk in ruil voor een gratis woning. Zo’n 70 studenten doen dat al bij het project Vooruit. Ze lijken wel een beetje verliefd op hun wijk. Een reportage.
Dit artikel verscheen in 2017 in Ad Valvas.
Destiny (6) is geconcentreerd bezig om lijm op een roze stukje papier te smeren. Daarna vouwt ze het om een koffiebekertje en beplakt het met hartjesstickers. “Nu is je bloempotje klaar”, zegt begeleider Willemijn, VU-student criminologie. Samen doen ze aarde in het potje en leggen de zaadjes bovenop. “Nu mag je ze water geven.” Destiny heeft komkommerzaadjes geplant uit een AH-moestuintje. Andere kinderen plantten vandaag al paksoi en peterselie. Zo simpel kan een workshop over gezond eten zijn.
Gezonde voeding is een van de thema’s waarmee de studenten van Vooruit zich bezighouden. In dit project wonen studenten gratis in ruil voor werk in de buurt. Het is een succes: wat tien jaar geleden begon met een paar projecten in Nieuw-West, is uitgegroeid tot een project waar ruim zeventig studenten wonen in negen verschillende buurten. Nog steeds ligt de focus op Nieuw-West, maar er wonen en werken ook Vooruit-studenten in West en Noord.
Enorme pan
Vanmiddag op het buurtfeest in de stadsboerderij Osdorp maken de studenten naast moestuintjes ook smoothies met de kinderen, waarbij de kinderen fruit mogen uitkiezen en de studenten dat met wat kokosmelk door de blender doen. “Gewoon om te laten zien hoe gemakkelijk je zelf lekkere drankjes kunt maken die niet vol zitten met suiker en andere rommel”, zegt Kayleigh, vierdejaars pedagogische wetenschappen aan de VU en wijkcoördinator van het Vooruit-team in Osdorp De Punt.
Met twee kraampjes staan ze in de tuin van de stadsboerderij, waar pompoenen, bessen en vlinderstruiken groeien en kippen rondlopen. Er is nog veel meer te doen: djembe spelen, henna-tattoos laten zetten en vooral eten. Achterin de tuin is een groepje mannen met een enorme pan op een vuurtje in de weer. En binnen worden tafels vol kleurige salades neergezet voor de buurtmaaltijd.
Op buurtfeesten staan is niet de voornaamste activiteit van de Vooruit-studenten, maar het is wel goed om je netwerk in de buurt uit te breiden, zegt de studente. “Hier komen toch weer andere mensen dan we in het buurthuis of via de school bereiken.”
Vijftien kilometer fietsen
Tien uur vrijwilligerswerk per week in ruil voor een gratis woning. Als je bedenkt dat een studentenkamer toch al gauw vierhonderd euro kost, is het geen slechte deal. “En het is zo leuk om door de buurt te fietsen en door kinderen nageroepen te worden: “Meester, meester, want ze noemen ons vaak de meesters en juffen van het buurthuis”, vertelt Kay, die bèta-gamma studeert aan de UvA. Kay is het afgelopen jaar vergroeid geraakt met zijn buurt, hij wil hier niet meer weg, dat geldt trouwens voor de meeste Vooruit-studenten. Dat hij elke dag op en neer moet naar het Science Park voor zijn studie, een fietstocht van zo’n vijftien kilometer, vindt hij geen probleem: “Dit is helemaal mijn buurt, hier ben ik thuis.”
Komend studiejaar gaat hij verder met de kookclub voor kinderen die hij samen met een aantal andere VoorUit-studenten heeft opgezet en hij wil graag een filmclubje starten. “Maar onze activiteiten moeten niet alleen leuk zijn, maar ook nut hebben voor de buurt, dus ik moet nog iets beter uitdenken hoe we dat kunnen vormgeven”, zegt hij.
Vandaag maakt Kay foto’s. En hij is de enige niet. Een aantal mensen loopt met serieuze camera’s rond. Dit is het eerste buurtfeest bij de stadsboerderij en veel van de organisaties die erbij betrokken zijn, willen het vastleggen. Buurtwerker Youssef (niet van Vooruit) filmt met zijn telefoon. “Volgend jaar gaan we dit nog groter opzetten”, zegt hij tegen Willemijn, “we moeten gewoon op tijd beginnen met het zoeken van sponsoren.” Aan de verslaggever wil hij kwijt dat buurtwerkers die in de wijk wonen, zoals hijzelf en de mensen van Vooruit, beter werk leveren dan mensen die om vijf uur naar huis gaan. “Wij kennen de buurt echt, weet je. We kennen de mensen, we weten wat er nodig is.”
Meidenclub opzetten
Zo liepen de Vooruit-studenten in Osdorp er tegenaan dat er weinig te doen was voor meiden tussen de tien en de twaalf in hun buurt en dat er onderling in deze groep veel werd gepest. Dat was de aanleiding om vorig jaar een meidenclub op te zetten. “In die club doen we allerlei dingen zoals knutselen, maar een van de doelen is ook om die meiden te leren om beter met elkaar om te gaan, hoe je dingen oplost zonder pesten en buitensluiten”, zegt UvA-student Lara, die net haar studie digital business heeft afgerond en dus ook moet stoppen bij Vooruit. “Dit is mijn laatste activiteit. Dat vind ik heel jammer, maar ik heb wel het geluk dat ik een huis heb gevonden in de Jordaan. Hoef ik eindelijk iets minder ver te fietsen.”
Nooit nagefloten
Hoe is dat om ’s nachts naar Osdorp te fietsen? Hebben de studenten zich ooit onveilig gevoeld? Ze verzekeren van niet. Je kunt hier ook om drie uur ’s nachts over straat, ook als meisje, vertellen ze. Er zitten soms nog mannen buiten op het Dijkgraafplein, vertellen ze, maar die groeten alleen maar. “ Ik ben nog nooit nagefloten of vervelend benaderd”, vertelt Ingeborg, derdejaars antropologie aan de VU. “Je hebt hier vast criminaliteit, dat heb je overal, maar ik heb er nog weinig van gemerkt. Armoede en taalachterstand zijn de voornaamste problemen van de mensen hier.”
De studenten lijken allemaal wel een beetje verliefd op hun wijk, ze zijn veel meer betrokken bij hun directe omgeving dan studenten die in een gemiddelde studentenflat wonen. Voor Kayleigh is dat zeker het geval. Ze werkt al vier jaar in de buurt, twee jaar als medewerker en twee jaar als coördinator van het team in De Punt. En nu nadert het einde van haar studie en dus ook van haar tijd bij het project. “Maar ik wilde hier echt niet weg”, vertelt ze. Kayleigh vond haar werk met kinderen in de wijk zelfs zo leuk dat ze vorig jaar de pabo naast haar studie pedagogiek is gaan doen. Ze liep stage op een school in haar eigen buurt. Maar ze had geluk: er kwam een huis vrij dat niet meteen nodig is voor vrijwilligers. En omdat ze zoveel voor het project heeft gedaan, mag ze er blijven wonen, tegen betaling van huur, dat wel: “Ik ben zo blij. Dit is helemaal mijn buurt geworden. Ik wil hier voorlopig niet weg. Ik hoop dat ik over een paar jaar hier ergens op een school aan de slag kan.”
> Vooruit begon in 2007 met zestien studenten, nu zijn het ruim zeventig verdeeld over negen verschillende buurten in Amsterdam.
> Studenten zetten zich tien uur per week in met vrijwilligerswerk voor de buurt en krijgen in ruil daarvoor gratis woonruimte.
> Het doel is om de sociale cohesie in de wijk te versterken. .Elk team heeft een coördinator, een student die al langer meedraait, die in overleg met de scholen, het stadsdeel en de woningbouwcorporaties lokaal bekijkt wat nuttige activiteiten zouden kunnen zijn.
> De teamleden zetten deze activiteiten op en begeleiden ze. Voorbeelden zijn: een kookcafé voor kinderen, een formulierencafé voor ouderen, huiswerkbegeleiding en het organiseren van buurtmaaltijden.
> Daarnaast onderhoudt elk teamlid contact met een gezin uit de buurt en gaat daar twee uur per week op bezoek.