Over één ding zijn alle fracties in de Tweede Kamer het eens: bestuurders moeten meer tegenspraak krijgen van studenten en docenten. Maar ze willen allemaal een andere kant op.
Het onderwijs kan veel leren van een vliegtuigongeluk uit 1977, vertelde VVD-Kamerlid Pieter Duisenberg. Een vliegtuig botste toen op een ander toestel en de oorzaak bleek het grote gezag van de piloot. Die kreeg niet genoeg tegenspraak van zijn copiloten. Voortaan zou de bemanning in de cockpit beter moeten overleggen en samen beslissingen moeten nemen.
Geen kritiek durven geven
Duisenberg kreeg de complimenten voor die vergelijking, maar hoe past die op het onderwijs in Nederland? Daarover konden Kamerleden het vandaag niet eens worden in een debat met de minister over governance.
Te vaak hoort Duisenberg nog dat mensen elkaar in het onderwijs geen kritiek durven geven, zei hij. Daarvoor zouden ze te beleefd zijn. Dat moet veranderen en daarom moet de tegenspraak binnen onderwijsinstellingen beter worden geregeld. Hij had er vertrouwen in dat de minister op de goede weg was.
Megalomane beslissingen
De oppositie niet. Die wil meer macht voor medezeggenschapsraden. Zo vinden D66 en SP dat de raden instemmingsrecht zouden moeten krijgen op de hoofdlijnen van de begroting. Dan kunnen ze aan de noodrem trekken als bestuurders megalomane beslissingen dreigen te nemen.
Dat gaat te ver, vindt Duisenberg. De medezeggenschap functioneert op een aantal plekken niet naar behoren, maar instemmingsrecht op de begroting is niet het juiste middel om daar iets aan te doen. “Ik zou ook niet willen dat de steward de stuurknuppel pakt en het vliegtuig gaat besturen.”
Sterkere positie bij geschillencommissie
Ook de PvdA wilde zo ver niet gaan en Kamerlid Tanja Jadnanansing verwees daarbij naar gesprekken die ze voerde met studenten, docenten, leerlingen en ouders. Die zouden zelf geen instemmingsrecht op de begroting willen. Ze vragen volgens haar vooral om rechtsbijstand als ze die nodig hebben en om een sterkere positie bij de geschillencommissie.
Opvallend genoeg wilde ook de PVV weinig weten van instemmingsrecht op de begroting. Studenten en docenten hebben nu eenmaal een grote informatieachterstand op bestuurders, zeker als die hen buitenspel proberen te zetten.
Liever instemmingsrecht op onderwijsleerproces
Kamerlid Harm Beertema wilde liever instemmingsrecht van docenten op het onderwijsleerproces. Daar weten ze immers werkelijk iets van. Voor het geld volstaat volgens hem de eenvoudige regel dat tachtig procent van het budget naar onderwijs moet gaan en hooguit twintig procent naar overhead. Dan kunnen bestuurders ook geen geld verspillen aan slechte nieuwbouwplannen.
CDA en SGP maanden vooral tot kalmte. Michel Rog (CDA) wil eventuele maatregelen graag eerst uitproberen voordat ze werkelijk kracht van wet krijgen. Anders kunnen de Kamerleden binnenkort weer opnieuw beginnen.
Horendol van alle beleidswijzigingen
Bovendien wordt het onderwijs horendol van alle beleidswijzigingen. Roelof Bisschop (SGP) wil vooral geen Babylonische spraakverwarring organiseren. Instemmingsrecht op de begroting ligt bij de raad van toezicht. Die moet niet ook nog eens bij de medezeggenschapsraad liggen.
Vanmiddag beantwoordt de minister de vragen van de Kamerleden.