De CO2-compensatie die Shell zijn klanten aanbiedt is misleidend, zo oordeelt het College van Beroep voor het bedrijfsleven. De zaak was aangespannen door VU-docent Clemens Kaupa, Greenpeace Nederland en Reclame Fossielvrij.
Shell ging in beroep na de uitspraak van de Reclame Code Commissie eerder dit jaar, die de term CO2-compensatie misleidend noemde. Vorige week donderdag bevestigde het College van Beroep dit oordeel. Shell gebruikt de term in een actie waarin klanten via een toeslag van 1 cent per liter brandstof hun autorit kunnen compenseren. Die toeslag gebruikt Shell vervolgens om bomen te planten en bossen te beschermen.
‘Alleen het woord is niet het probleem, maar de onderliggende claim die Shell maakt’
Het is de tweede rechtszaak die Shell verliest bij de Reclame Code Commissie: in 2021 spanden rechtenstudenten samen met docent Clemens Kaupa een zaak aan tegen de oliegigant. Destijds gebruikte Shell de term CO2-neutraal rijden, waar de RCC toen een streep door zette. “Shell dacht vervolgens dat het woordspelletjes kon spelen”, zegt Kaupa. “Het bedrijf veranderde CO2-neutraal in CO2-compensatie. Alleen het woord is niet het probleem, maar de onderliggende claim die Shell maakt. Daarom hebben we dit jaar weer een nieuwe zaak aangespannen.”
Verbod op fossiele reclame
Ook bij het College van Beroep wisten de advocaten van Shell geen wetenschappelijk onderbouwing te leveren voor hun CO2-compensatie, een term die vaak op kritiek kan rekenen. Zo noemde hoogleraar Peter Verburg in een eerder verhaal van Ad Valvas CO2-compensatie een schimmige constructie. Volgens Shell is van misleiding geen sprake, omdat ‘de gemiddelde Nederlandse consument begrijpt dat CO2-compensatie niet alle nadelige gevolgen voor het klimaat wegneemt, maar wel een zinvolle bijdrage kan leveren aan het beperken van het effect van CO2-uitstoot’. Volgens het College van Beroep is de term CO2-compensatie een ‘absolute claim’, die doet vermoeden dat de gehele autorit ermee wordt gecompenseerd.
‘De ene na de andere reclamecampagne van Shell wordt misleidend bevonden door de Reclame Code Commissie’, zegt Femke Sleegers van Reclame Fossielvrij in een persbericht. ‘We kunnen wel klachten blijven indienen, maar de enige echte oplossing is om alle fossiele reclame bij wet te verbieden.’
Acties tegen greenwashing van bedrijven
Kaupa is blij met de uitspraak en hij hoopt anderen te inspireren. “Klimaatverandering kan overweldigend zijn. Het is als individu moeilijk om er iets tegen te doen, los van het veranderen van je consumptiegedrag. Men kan zich machteloos voelen tegenover grote bedrijven, maar wij laten nu zien dat je als individuen toch iets tegen de greenwashing van bedrijven kunt doen. Zelfs jonge mensen kunnen verandering teweeg brengen, dit is daar een voorbeeld van.”
Andere landen volgen het voorbeeld van Kaupa en zijn studenten. Zo spande Greenpeace Canada vorig jaar een zaak aan over Shells ‘Drive Carbon Neutral’-actie, waarin nog geen uitspraak is geweest. De actie van de VU-studenten werd ook opgepikt door een Zuid-Koreaanse krant.
In een reactie laat Shell weten zich te beraden op vervolgstappen. Intussen past het bedrijf de bewoording in Nederland aan ‘om nog duidelijker te maken wat CO2-compensatie precies inhoudt en welke voordelen dat biedt.’