De conclusies die emeritus hoogleraar Jacob de Boer in Zembla trok over de overschrijding van PFAS-waarden in moedermelk, zijn te hard. Dat meldden de VU en het AD.
Vorige week maandag kopte het AD nog dat baby’s in de omgeving van de fabriek Chemours in Dordrecht tien keer te veel PFAS binnenkrijgen via borstvoeding. Dat deed de krant naar aanleiding van een vooraankondiging van tv-programma Zembla, dat dinsdag een aflevering wijdde aan PFAS-lozingen. Zembla gaf samen met het Franse tv-programma Envoyé Spécial opdracht aan de VU om PFAS in moedermelk te onderzoeken. Wetenschappers onderzochten de moedermelk van 10 moeders binnen een straal van 7 kilometer rondom Chemours.
Stoffen die nooit gemaakt hadden mogen worden. Zo noemt Jacob de Boer PFAS, een verzameling oersterke chemische stoffen die onder andere in teflonpannen en regenjassen voorkomen. In een interview met Ad Valvas pleitte De Boer voor een verbod op PFAS. ‘Deze stoffen worden in de natuur vrijwel niet afgebroken, bacteriën zijn niet geïnteresseerd om ze op te knabbelen. Daardoor ontstaat er een ophoping in zowel de natuur als in onze lichamen, met schadelijke gezondheidseffecten als gevolg.’
Grootschaliger onderzoek nodig
Volgens hoofdonderzoeker Jacob de Boer bevatte het moedermelk gemiddeld tien keer meer van de giftige PFAS dan veilig is. Maar zowel een VU-woordvoerder als VU-hoogleraar toxicologie Majorie van Duursen spreekt dat nu tegen. Laatstgenoemde is hoofd van de afdeling die het onderzoek uitvoerde. Op de website van de VU zegt ze het te betreuren dat er onduidelijkheid is ontstaan over de conclusies van de steekproef. ‘Er is grootschaliger onderzoek nodig naar de concentraties en mogelijk nadelige effecten van de PFAS in Nederlandse moedermelk om gericht gezondheidsbeschermende adviezen te kunnen geven’, aldus Van Duursen.
In het AD treedt Van Duursen meer in detail: ‘Als je echt een uitspraak wilt doen over waar die PFAS vandaan komt en of het hogere of lagere concentraties zijn in de omgeving ten opzichte van de rest van Nederland, moet je het onderzoek breder opzetten. Met meer borstvoedingssamples en door heel Nederland. Die gegevens zijn er niet in Nederland, helaas.’
Foute norm
Wat betreft de norm die overschreden zou zijn, is er volgens Van Duursen een fout gemaakt. ‘In het kort komt het erop neer dat de door De Boer aangehouden norm van 4,4 nanogram per kilo lichaamsgewicht (zoals gesteld door voedselautoriteit EFSA) niet mag worden toegepast op borstmelk. Want die norm is juist afgeleid van de gehaltes die maximaal in borstmelk mogen zitten en die zijn 133 nanogram per liter. Die laatste norm moet worden gebruikt. Dat is fout gegaan’, zegt het afdelingshoofd in het AD.
‘Ik vind het niet goed om te zwijgen. Je moet zeggen wat er aan de hand is en dat is reden te meer om met die stoffen te stoppen’
Afgelopen zaterdag reageerde De Boer in het AD op de ontstane commotie. ‘Ze krijgen toch vrij veel binnen, deze baby’s. Het doet ze geen goed. Persoonlijk had ik gehoopt dat we (de VU en ik) gezamenlijk een berichtje op de website konden zetten om dat te verduidelijken, maar dat is niet gebeurd. Je kunt er als wetenschappers anders over denken. Er is ook veel discussie over dit soort dingen. Maar ik vind het niet goed om te zwijgen. Je moet zeggen wat er aan de hand is en dat is reden te meer om met die stoffen te stoppen.’
Zorgen om PFAS
Ondanks de kanttekening die Van Duursen bij de eerdere uitingen van De Boer plaatste, is ook zij bezorgd over grootschalige PFAS-vervuiling. ‘De blootstelling aan PFAS moet écht omlaag om mens en milieu te beschermen tegen schadelijke effecten. Deze metingen tonen wederom aan dat niemand aan PFAS ontkomt’, zegt ze in het VU-bericht.
De schriftelijke reactie van een VU-woordvoerder op de ophef luidt als volgt: ‘De eerste bevindingen uit de steekproef naar PFAS en de relatie met borstvoeding uitgevoerd door Jacob de Boer zijn vorige week gepubliceerd in Zembla. De uitkomst van dit onderzoek heeft geleid tot een verschil van inzicht. De VU gaat hierover met Jacob de Boer in gesprek. Alle partijen zijn voorstander van een vervolgonderzoek naar de effecten van PFAS op de gezondheid.’
Jacob de Boer en Majorie van Duursen zijn niet bereikbaar voor commentaar.