Bijna 30 procent van alle universitaire masteropleidingen is niet toegankelijk voor hbo-studenten, blijkt uit onderzoek van de onderwijsinspectie. De Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam zijn het meest restrictief.
Op verzoek van het ministerie heeft de Inspectie van het Onderwijs bij 13 universiteiten uitgezocht hoeveel schakeltrajecten zij aanbieden voor hbo’ers die een wo-master willen volgen. Aanleiding was een steekproef van de Landelijke Studentenvakbond in 2018. Uit informatie op websites van masteropleidingen concludeerde de LSVb toen dat zo’n 12 procent van de onderzochte masteropleidingen geen hbo’ers toeliet.
De inspectie besloot navraag te doen bij nagenoeg alle masteropleidingen: 701 om precies te zijn. Daarvan laten er 205, bijna 30 procent, geen hbo’ers toe. Als de – ook voor wo-bachelors beperkt toegankelijke – researchmasters buiten beschouwing blijven, dan biedt nog altijd ruim 18 procent van de masteropleidingen geen schakeltrajecten voor hbo’ers aan.
Nogal verschillend
In het algemeen lijkt het aantal niet-toegankelijke masters sinds 2016 te zijn afgenomen, schrijft de inspectie, maar er zijn grote verschillen per instelling. Bij de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam is ongeveer de helft van de masteropleidingen niet toegankelijk voor studenten met een hbo-diploma, maar in Eindhoven en Wageningen kunnen ze bij alle masteropleidingen terecht, al dan niet met een schakeltraject. Aan de Vrije Universiteit gaat het om een derde van de masters.
Niveau ontoereikend
De Universiteit Leiden liet de inspectie weten dat het hbo-niveau voor veel opleidingen ontoereikend is. Maar er blijken ook masteropleidingen zonder schakeltraject te zijn waar instroom in sommige gevallen toch mogelijk is. En de Universiteit van Amsterdam verwacht dat acht van de elf reguliere masteropleidingen volgend jaar een schakelprogramma zullen bieden. Het plaatje zal er daar dus anders gaan uitzien, verwacht de inspectie.
Dat zou tijd worden, vindt LSVb-voorzitter Carline van Breugel. ‘Het is te bizar voor woorden dat universiteiten deze studenten simpelweg niet de kans geven om door te studeren. Sterker nog, dat universiteiten hun wettelijke verplichting om in deze doorstroom te voorzien ontwijken.’
Wettelijke taak
Vorig jaar schreef minister Van Engelshoven nog dat universiteiten geen aparte financiering nodig hebben voor schakelprogramma’s. Het aanbieden van deze programma’s behoort gewoon tot de wettelijke taken van de universiteiten, was toen haar idee.
Universiteiten krijgen inderdaad geen aparte financiering voor de schakelprogramma’s. Ze mogen er wel extra collegegeld voor vragen: anderhalf keer het reguliere tarief voor maximaal een jaar ‘schakelen’, maar dat dekt de kosten niet.
Het was een bewuste keuze bij de invoering van het bachelor-masterstelsel. Als je universiteiten apart gaat betalen voor de schakelprogramma’s, dan gaan ze misschien zwaardere eisen stellen dan nodig bij de overstap naar een masterprogramma. Dat zou de vlotte doorstroom van studenten hinderen.
Update 2 april 2019:
De Vrije Universiteit reageert per mail op bovenstaand nieuwsbericht:
‘Zoals in het voorwoord van het rapport van de inspectie staat moet de universiteit hbo-bachelors, als ze de benodigde kennis en vaardigheden in de bachelor hebben opgedaan rechtstreeks toelaten. En als studenten nog niet aan de eisen voldoen, dan moet de universiteit volgens de wet ervoor zorgen dat zij de nog tekortschietende kennis en vaardigheden kunnen wegwerken, bijvoorbeeld met een schakelprogramma. Zolang dat binnen een redelijke termijn te realiseren is.
Deze laatste zin is relevant in de keuze om bij 24 (research)masters geen schakelprogramma aan te bieden. Het gaat om researchmasters en selectieve masteropleidingen die een hoog academisch niveau vragen of in sommige gevallen geen verwante hbo-vooropleiding kennen. Het verschil tussen het eindniveau van een hbo-bachelor en het gevraagde ingangsniveau van deze 24 (research)masters wordt te groot geacht om met een schakelprogramma op te lossen.
De Vrije Universiteit voert een toegankelijk beleid voor hbo-studenten en kent daarom een hoog percentage schakelaars, oftewel instromers vanuit het hbo. Ongeveer 20 procent van onze masterinstroom is na een hbo-bachelor aan een masteropleiding begonnen. De VU ziet hbo-studenten als een verrijking van de diversiteit van de studentenpopulatie.
Landelijk is dit studiejaar een recordaantal hbo-studenten doorgestroomd naar het wo.’