Popup-Niks-missen-2.png

NIEUWS

Maatschappij 16 maart 2023 reacties 20

‘Het is juist greenwashing om de banden met Shell te verbreken’

Volgende week beslist de VU hoe ze verder moet met de samenwerking met bedrijven als Shell. De hoogleraren van de afdeling Scheikunde en Farmaceutische Wetenschappen dringen er in een open brief op aan om de samenwerking voort te zetten. ‘We kunnen niet zonder de fossiele industrie’, zeggen afdelingshoofd Matthias Bickelhaupt en hoogleraar Theoretische chemie Luuk Visscher.

In uw brief beweert u dat samenwerking met bedrijven als Shell nodig is voor de transitie naar duurzame energie. Maar hoogleraar transnationaal milieubeheer en -beleid Phillipp Pattberg wees er op een recente bijeenkomst over de kwestie op dat deze bedrijven de wetenschap juist ondergraven, de schadelijke effecten van de olie-industrie downplayen, desinformatie verspreiden om maatregelen te vertragen.

Bickelhaupt: “Het is voor ons de allerhoogste prioriteit om zo snel mogelijk over te gaan op duurzame energie. De situatie is nijpend en we kunnen het ons niet permitteren bepaalde expertise buiten te sluiten omdat sommigen een hekel hebben aan die bedrijven.”

Visscher: “We hebben zelf de controle over het onderzoek dat wordt gefinancierd door Shell. We weten dat bij die bedrijven niet-nette dingen zijn gebeurd.

De samenwerking met zulke bedrijven heeft tot nog toe niet zoveel opgebracht, toch? Ze onthouden onafhankelijke wetenschappers cruciale data. Ze weten al sinds de jaren zeventig wat de werkelijke, rampzalige effecten zijn van de verbranding van fossiele brandstoffen.

Bickelhaupt: "Hoe naïef ben je, als je gelooft dat het verbranden van olie niet slecht zou zijn voor het milieu. Dat wisten wij in de jaren zeventig als scholier ook al.”

Visscher: “Ik ben betrokken  geweest bij onderzoek naar effectievere manieren om zonlicht om te zetten in energie en om meer energie uit zonlicht te halen en op te slaan in energiedragers waar je geen zeldzame metalen voor nodig hebt. Zonder Shell hadden we dat onderzoek niet kunnen doen. Shell financiert ook fundamenteel onderzoek waarvan het nut op dit moment nog helemaal niet duidelijk is, zoals de ontwikkeling van quantum-computing.”

Bickelhaupt: “Als we straks wereldwijd overgaan op een alternatieve energiebron, of dat nou waterstof is of synthetische brandstof, hebben we deze bedrijven ook nodig vanwege hun slagkracht wat grootschalige energie-infrastructuren betreft. Denk aan de installaties en pijpleidingen die nu gebruikt worden om gas te distribueren.”

Het bekende verhaal dus dat de huidige manier van onderzoek financieren een pervers systeem is waarbij de wetenschap afhankelijk wordt gemaakt van organisaties die niet altijd onze gemeenschappelijke belangen voor ogen hebben.

Bickelhaupt: “Ja, en dat gaat niet gauw genoeg veranderen. Zelfs als de overheid zou besluiten om onderzoek alleen nog maar met publieke middelen te financieren, zou het nog vele jaren duren voordat het zover is. Tot die tijd blijven we dus afhankelijk van de derde geldstroom, namelijk geld van bedrijven en maatschappelijke organisaties.”

De olie-industrie vertraagt opzettelijk de transitie naar duurzame energie om geld te kunnen blijven verdienen aan fossiele brandstoffen. Door samenwerking met onafhankelijke onderzoekers meten ze zich een groen imago aan: greenwashing.

Visscher: “Deze bedrijven blijven dat doen omdat wij die brandstoffen blijven kopen. Iedereen blijft bij Shell tanken, toch? De VU blijft ook gas stoken. Het is juist greenwashing om de banden met de olie-industrie te verbreken. Laten we geen symboolpolitiek gaan bedrijven, maar daadwerkelijk aan oplossingen werken en geen partijen uitsluiten die daar aan kunnen bijdragen.”

Bickelhaupt: “De VU blijft ook nieuwe gebouwen bouwen omdat anders de studenten wegblijven. Renovatie van de oude gebouwen was veel duurzamer geweest.

Visscher: "Het heeft geen zin om een zondebok aan te wijzen, ook al is dat misschien terecht. We doen er allemaal aan mee, dat is een inconvenient truth. Laten we stoppen massaal van hot naar her te vliegen, dat zal meer effect hebben.”

In uw brief bekritiseert u de politieke stelling die de VU inneemt als het de banden met de fossielebrandstoffenindustrie verbreekt. Maar het is toch heel normaal voor wetenschappers om ethische keuzes te maken? Is dat niet altijd politiek?

Visscher: “Normaal worden zulke keuzes, bijvoorbeeld in de medische wetenschap, door de betrokken onderzoekers zelf gemaakt. Nu willen partijen dat aan anderen opleggen, dat is het verschil.”

Bickelhaupt: “Het is goed dat er een breed debat over deze kwestie is, en dat iedereen wordt betrokken.”

Visscher: “Iedereen is het erover eens dat we moeten overgaan op duurzame energie. Alleen over de manier waarop, daarover verschillen de meningen.”

Peter Breedveld
BEELD: Keming Tan va Unsplash

{ Lees de 20 reacties}

Door Jan van Oort op 16 maart 2023
Vorige week was op de UvA VNO-NCW-voorzitter Ingrid Thijssen te gast bij Room for Discussion. Zij deed twee opvallende uitspraken. ‘Shell is de grootste investeerder in groene energie van Nederland’ en ‘Veel mensen die nu in de groene industrie werken, zijn opgeleid door Shell’ Als dit klopt is een boycot van Shell niet meer te verdedigen, tenzij het klimaat niet je eerste prioriteit is.
Door Martine Doppen op 20 maart 2023
Shell staat in de top 5 van olie- en gasbedrijven die via hun brancheorganisaties klimaatbeleid het hardst tegenwerken: https://influencemap.org/report/Trade-Associations-and-their-Climate-Policy-Footprint-067f4e745c9920eb3dfaa5b637511634 In hun "investeringen in duurzame energie" rekenen ze ook hun "greenwashing" marketing budget mee. Shells marketingbudget gaat in 2023 van 3 naar 5 of 6 miljard ten opzichte van 2022, terwijl Shells investeringen in "energy solutions" (waar ook CCS onder valt) grofweg hetzelfde blijft. Daarnaast investeert Shell 2 miljard meer in olie. Deze data is te vinden op Shell's website. Maar de framing "grootste investeerders in duurzame energie", die hebben ze natuurlijk zelf bedacht. en daar heeft dan weer dat marketing team heel hard aan gewerkt. want ja, die werden wel volop gespekt.
Door Sinistro op 16 maart 2023
Ingrid Thijssen: wiens brood men eet, wiens taal men spreekt. Green washing in de praktijk. Net als die valse TVreclames over shell als duurzaam bedrijf. Laat mij niet lachen. Grootste investeerder? 5% van alle winst dat is wat zij investeren in duurzaamheid. Shell lacht harder.
Door Jan van Oort op 16 maart 2023
Een kinderachtige aanval op de persoon zonder dat je de feiten die zij noemt weerlegt. Kom op, dat kan beter!
Door Luuk Visscher op 16 maart 2023
De brief is te lezen op https://drive.google.com/file/d/1P-jQNmvmtQ7LCYEfYogPULlhUTh0F0bt/view
Door Remko van der Vos op 17 maart 2023
Wat mij in de brief verbaast èn verontrust is dat deze niet alleen ondertekend is door de twee genomende hoogleraren, maar door alle hoogleraren van de Afdeling Scheikunde en Farmaceutische Wetenschappen. Er daar dus ultieme consensus, geen kritische geesten die het anders zien? Misschien nog enkele 'gewone' docenten/onderzoekers?
Door Niels Debonne op 17 maart 2023
"we kunnen geen transitie krijgen zonder de fossiele industrie": er is hier geen bewijs voor en een overdaad aan bewijs tegen. Dit staat lijnrecht tegenover bvb het international energy agency en het IPCC, bijvoorbeeld. Tegelijk zeggen dat men zelf de controle over het onderzoek heeft, én dat men er echt wel van afhankelijk is. Hoe dan? "Iedereen blijft bij Shell tanken toch?": Ik zou een lang verhaal kunnen typen over hoe lobbywerk en wetenschapsvandalisme een transitie hebben tegengewerkt waardoor we nu allemaal afhankelijk zijn gemaakt van datgene wat onze planeet onleefbaar maakt omdat dat winstgevend is en hoe samenwerking met universiteiten daarin cruciaal was en blijft. Maar eigenlijk vraag ik mij vooral af hoe het kan dat dit soort jaren-2000 argumenten nog steeds de ronde blijven doen. "Het heeft geen zin om een zondebok aan te wijzen": natuurlijk wel, zo werkt een boycot. "Laten we stoppen met van hot naar her te vliegen": akkoord. Ik wens mijn chemie en farmacie collega's echt het allerbeste toe maar als je van een fossiel bedrijf afhankelijk bent gemaakt is dat gewoon een heel erg groot probleem, niet iets om krampachtig te gaan verdedigen maar eerder een reden tot reflectie.
Door Petra Verdonk op 17 maart 2023
Ik begrijp de zorgen van de hoogleraren. Zij doen mooie projecten waarvan ze vinden dat die positief bijdragen aan de vragen van deze tijd. Dat kan ik als niet-chemicus niet beoordelen. Dat die gefinancierd worden door Shell is alleen maar goed, zeggen ze, want de overheid doet het niet. Dat laatste is een waarheid als een koe. De hoogleraren zijn van harte uitgenodigd om mee actie te voeren voor meer visie en betere financiering van omafhankelijk door de overheid gefinancierd onderzoek dat de energietransitie helpt. De overheid investeert namelijk drie keer zoveel in het subsidiëren van de fossiele industrie dan van klimaatbeleid, en daarom liggen burgers, ook wetenschappers, op straat onder een waterkanon. Ook hoogleraren, zeker als ze gefinancierd worden door ‘de boosdoener’, moeten dus stelling durven nemen over de onderzoeksarmoede waaron het huidige onderzoeksbeleid de universiteiten heeft geduwd. Dat het onderzoek ondertussen dan maar door moet gaan en nog steeds door Big Oil betaald moet worden, als een soort second best financiering, is een problematische redenering. Shell heeft deze week nog laten weten (FD) niet van zins te zijn ook de scope 3 uitstoot te willen verminderen, de uitstoot via de eindgebruiker. En daar hangt nou juist de burger aan het infuus, die burger die van de hoogleraren individueel aan gedragsverandering moet doen om opwarming te beperken . Nou heb ik daar dan wel een beetje verstand van, en rekenen op individuele gedragsverandering zonder de voorwaardenscheppende maatregelen te nemen, dat is net zo’n fantasiemaatregel als de unicorn technofixes waarvan Shell ons wil doen geloven dat ze ons uit de ellende gaan helpen. Shell wil drillen, en weigert deze crisis te zien voor wat ie is: een langzame apocalyps die onze leefwereld vernietigt. Van hoogleraren aan onze universiteit verwacht ik dat ze de urgentie van die crisis inzien en communiceren: naar studenten, de VU community, naar hun onderzoekers, naar hun opdrachtgevers, naar de samenleving. Zij moeten dat doen door middel van hun individuele gedrag. De universiteit moet daarvoor de voorwaarden scheppen. Doe wat nodig is: en alles wat nodig is. Geef een duidelijk signaal af en stop met legitimeren van deze industrie. Cut the ties.
Door Marthe wens op 17 maart 2023
Tijdens het verschijnen van dit artikel, kwam ook het volf3nde nieuwsbericht uit: https://www.reuters.com/business/environment/shell-rules-out-more-ambitious-goal-end-user-emissions-2023-03-16/ Daarnaast zijn er ook tal van voorbeelden zoals dit: https://www.cleanenergywire.org/news/rwe-sues-netherlands-two-billion-euros-compensation-over-states-2030-coal-exit Het is wederom bewijs: Fossiele bedrijven hebben geen belangen bij een snelle transitie. Ik raad jullie aan om het volgende rapport eens te lezen: https://12ft.io/proxy?q=https%3A%2F%2Fwww.ftm.nl%2Fartikelen%2Fmiljardenwinst-shell-versus-investeringen-in-duurzame-energie. Conclusie: groene investeringen gaan oa over broodjes kroket en gas, enkel IN Nederland, en terwijl doen ze dingen als dit in het buitenland: https://www.bloomberg.com/news/features/2022-08-31/shell-s-1b-oil-cleanup-left-one-of-world-s-most-polluted-spots-dirtier-for-now#xj4y7vzkg Daarnaast is er wel bewijs dat werken met fossiele bedrijven onderzoek beïnvloedt e.g.: https://www.nature.com/articles/s41558-022-01521-3) Het is dus wél krachtig om een zondebok aan te wijzen (zelfs UN chief Guterres noemt fossiele bedrijven het probleem van onze kliamatcrisis), en als vooruitstrevende Universiteit te zeggen: daar doen we niet meer aan mee.
Door Wan Fokkink op 17 maart 2023
Ik schaam me ervoor in dezelfde faculteit werkzaam te zijn als deze twee hoogleraren. Waarom gaan ze niet in op de observatie van Phillipp Pattberg dat deze bedrijven de wetenschap ondergraven, de schadelijke effecten van de olie-industrie downplayen, en desinformatie verspreiden om maatregelen te vertragen?
Door John op 20 maart 2023
Door samen te werken met de fossiele industrie dragen wetenschappers actief bij aan het legitimeren van deze bedrijven en dragen ze bij aan het lage tempo van de transitie. Deze bedrijven hebben immers economische belangen, en willen aantoonbaar niet maximaal bij dragen aan een snelle transitie. De VU en alle hoogleraren van de afdeling scheikunde en farmaceutische wetenschappen zouden zich moeten inzetten voor een grotere eerste en tweede geldstroom. Zeker nu de urgentie zo hoog is kunnen we het ons niet permiteren afhankelijk te zijn van Shell en consorten.
Door Femke van Raamsdonk op 22 maart 2023
Om te beginnen: veel dank voor de eerdere reacties, in het bijzonder voor de informatieve inhoudelijke reactie van Petra. Ook ik vind het interview en de brief om meerdere redenen zorgelijk. A priori is het mogelijk om te betogen dat bepaald onderzoek dermate het algemeen belang dient, dat het de financiering door een bedrijf dat door een groep als niet-ethisch wordt beschouwd rechtvaardigt. In dit geval: het financieren van scheikunde-onderzoek door Shell. De hoogleraren slagen er echter niet in dit te beargumenteren. In plaats daarvan zien we een stel oude vertrouwde niet valide of niet relevante argumenten de revue passeren. - Het wegzetten van anderen als naïef. "Omdat sommigen een hekel hebben aan die bedrijven". Het op deze manier wegzetten van, en dus niet ingaan op, argumenten zoals bijvoorbeeld gegeven door Philipp Pattberg is niet indrukwekkend. Het gaat hier niet om een soort van persoonlijke voorkeur, het gaat hier om het punt dat sommige bedrijven bij het nastreven van hun doel significante schade berokkenen aan anderen. In het geval van Shell: milieuschade en schending van mensenrechten. "Hoe naïef ben je, als je gelooft dat het verbranden van olie niet slecht zou zijn voor het milieu." Inderdaad. Hier wordt geen argument gegeven, maar worden anderen weggezet als naïef. Een oude retorische truuc, maar geen argument. - Het wegzetten van anderen als hypocriet. "Iedereen blijft bij Shell tanken, toch?" en ook "De VU blijft ook gas stoken", of "De VU blijft ook nieuwe gebouwen bouwen". Geen valide argumenten. Zie graag de reactie van Petra. - Het noemen van een positief punt zonder weging ten opzicht van het negatieve punt. ("De dictator is wel heel lief voor paarden.") "Shell financiert ook fundamenteel onderzoek". Zeker. Hoeveel? De afgelopen zeg vijftig jaar is duidelijk gebleken waar de prioriteiten liggen en er is geen zicht op een significante koerswijziging. Dan, de bijbehorende open brief is ondertekend door alle hoogleraren van de Afdeling Scheikunde en Farmaceutische Wetenschappen. Een opmerkelijke eensgezindheid over een onderwerp dat in het algemeen toch ingewikkeld wordt gevonden. Ten slotte. De brief bevat een zinsdeel waar ik het mee eens ben: " .. is het noodzakelijk dat een universiteit wordt gezien als een onafhankelijke bron van kennis en expertise." Hoe hieruit volgt dat je onderzoek over X moet financieren door bedrijven die belang hebben bij X ontgaat mij echter. Maar deze zin kan ook gebruikt worden in een betoog om meer onafhankelijk onderzoek onder andere naar chemie voor de energie-transitie, te financieren. Bij zo'n oproep sluit ik me graag van harte aan.
Door Petra Verdonk op 22 maart 2023
De brief van deze hoogleraren van de Beta faculteit volgt nog eens ná de uitgebreide raadpleging van het CvB, waar input gevraagd werd over dit dilemma. Deadline hiervoor was 12 februari, zodat wij in een gezamenlijk debat op 23 februari jl. met elkaar in gesprek konden over de voors en tegens van het verbreken van de banden met de fossiele industrie. De argumenten die in deze brief weer van stal worden gehaald zijn daar ook besproken: de academische vrijheid zou in het geding zijn, de universiteit zou politiek bedrijven, ze doen belangrijk werk voor de energietransitie. Het feit dat de hoogleraren nu nogmaals komen met dezelfde argumenten wekt de indruk dat het water hen tot de lippen stijgt en dat moet ook, want de zeespiegelstijging zal Amsterdam doen verdwijnen, als een van de 'coastal regions' die getroffen worden door de klimaatcrisis, en anders is het wel door verzilting en verdroging. We leven in ongekende tijden, en hoewel de hoogleraren stellen dat we 'het eens zijn' over de klimaatcrisis, zijn we het duidelijk niet eens over de urgentie, en daar zit de adder onder het gras. Wie nu niet de urgentie voelt tot het nemen van drastische maatregelen, namelijk alles wat nodig is om het verbranden van fossiele brandstoffen olie, kolen en gas te stoppen, erkent de klimaatcrisis niet voor wat die is - delay is the new denial. Het is belangrijk dat we allemaal erkennen dat ons wetenschappelijke werk, en ook de positie van waaruit we spreken, politieke implicaties heeft. De tijd dat we konden denken, of hopen, op een Tropisch onderzoeksparadijs te bivakkeren is voorbij - ons werk heeft politieke implicaties en altijd gehad ook. Juist omdat dit het geval is, is samenwerking met wetenschappers interessant voor bedrijven en sectoren bij voor wie politieke maatregelen dreigen: de tabaksindustrie, Big Oil, maar ook Big Food, Big Finance, en natuurlijk de agrarische sector. Deze werkwijze tot legitimering volgt rechtstreeks uit het tabaksindustrie handboek hoe wetenschappers, en via hen de politiek en de publieke opinie, te bespelen. Hebben we de fossiele industrie nodig voor de energietransitie? Zeker! De sector zal moeten stoppen met drillen, maar weigert dat categorisch, en liegt de burger voor met groene praatjes dat het een lieve lust is. De fossiele industrie kan vandaag de beslissing nemen de energietransitie in te zetten en de activiteiten in lijn brengen met het Parijs Akkoord. Maar de sector weigert verantwoordelijkheid te nemen voor deze crisis, en doet niet wat nodig is. Dan moeten wij maatregelen nemen. Samenwerking met de fossiele industrie legitimeert hun dodelijke businessmodel. De fossiele industrie is zich daar zeer wel van bewust. Nu onze collega's nog.
Door Femke van Raamsdonk op 22 maart 2023
Dank voor dit heldere stuk !
Door Hans C Ossebaard op 22 maart 2023
Een juridische zijweg die ook in de EU mogelijk is Aanklachten wegens Climate homicide https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4335779
Door Hans C Ossebaard op 22 maart 2023
Inhoudelijk en argumentatief geen speld tussen te krijgen. Maar kennelijk spelen ook irrationele elementen een rol bij hen die menen dat Shell nog functioneel is in de transitie, anders dan door te stoppen met de laatste druppel olie onder het laatste inheemse volk wegpompen. Dat is al te menselijk, maar er is geen tijd meer om daar veel begrip voor op te brengen. Het tijdslot om effectief te handelen wordt in hoog tempo kleiner. Stelt wederom het recente IPCC rapport (de synthese, deze week gepubliceerd), dat het product is van een zeer grootschalige, hoogwaardige, internationale, humanitaire, nog-nooit-vertoonde, hoopgevende, wetenschappelijke samenwerking onder de vlag van de VN. Cut the ties.
Door Petra Verdonk op 23 maart 2023
Vandaag publiceerde econoom Alman Metten in het tijdschrift MeJudice een update van zijn berekening van fossiele subsidies, die volgens hem in 2021 uitkwamen op 17,3 miljard euro per jaar. Hij gaat in op de kritiek op zijn berekening, geeft repliek, en geeft zijn berekening een makeover. In de nieuwe berekening komt Metten een miljard of wat hoger uit dan eerder, in sommige jaren lijkt zelfs 30 miljard aan vrijstellingen en belastingvoordelen te zijn weggegeven. Stel je toch eens voor. Wat een geweldig onderzoek we zouden kunnen doen als dat belastinggeld gewoon betaald werd. En we zouden nog een leefbare planeet overhouden ook. https://www.mejudice.nl/artikelen/detail/belastingvoordelen-voor-fossiele-brandstoffen-nog-veel-groter
Door Luuk Visscher op 26 maart 2023
Helaas wordt vooral ingegaan op de niet-letterlijke weergave van wat door Matthias Bickelhaupt en mijzelf gezegd is in een kort interview. Lees svp de bovenstaande brief en reageer daar op, hierin staan de precieze argumenten, en niet hoe een journalist die heeft geïnterpreteerd. Er is geen sprake van het verdedigen van het verder oppompen van olie door Shell door ons en ik erger me ook aan alle posters van Shell die net doen of we straks vrolijk verder kunnen consumeren met waterstof. Hetzelfde geldt echter voor te optimistische scenario's van anderen waarin de beschikbaarheid van nieuwe katalysatoren en nieuwe chemische processen als vanzelfsprekend worden gezien. Deze ontstaan niet vanzelf en vragen veel en lastig onderzoek. Waar we het over eens zijn is dat het grote publiek (wereldwijd) zal moeten accepteren dat nu de eerste prioriteit het reduceren van de energieconsumptie is. De tweede prioriteit, waar we het volgens mij ook over eens zijn, is dat het werk aan alternatieve energiebronnen en energiedragers versneld moet worden. Waar we het niet over eens zijn is hoe deze doelen het best kunnen worden bereikt. Ik wil daarover graag in gesprek gaan, maar dan wel graag zonder dat mij woorden of opinies in de mond worden gelegd.
Door Wander op 27 maart 2023
Als scheikunde master student sta ik volledig achter het verbreken van banden met de fossiele industrie. Het stelt me telleur, maar verbaast me niet, dat ons departement het verbreken van de banden blokeert. Natuurlijk wordt er belangrijk werk gedaan in het scheikunde departement en ik weet dat veel mensen achter een snelle transitie staan. Echter, de sociale dynamiek is belangrijker voor de transitie dan meer onderzoek. Bijna alle technologie voor een transitie is er al. Tuurlijk, het maken van hernieuwbare chemicalien moet efficienter en daardoor goedkoper, maar dit is niet de bottle neck van de transitie. Hoeveel onderzoek we ook doen, veel chemicalien zullen nooit goedkoper worden dan olie omdat de input duurder is, CO2 heeft veel energie input nodig en biomassa is een duurdere grondstof dan olie. Dat is niet een probleem als er maar effectief beleid komt, het snel reduceren van onnodig grondstofgebruik, het gefaseerd verbieden van olie als grondstof voor de productie van plastics en chemicalien etc.. Er moet radicaal beleid komen en dat komt er op dit moment niet omdat olie en plastic bedrijven de boel traineren, ze hebben namelijk belang bij het maximaal oppompen van olie en gas. Het hevige verzet uit scheikunde departementen laat zien hoe problematisch de financiering door oliebedrijven is, de onderzoekers zijn het (deels) eens met het feit dat de oliebedrijven problematisch zijn maar door afhankelijkheid spreken ze zich niet uit tegen de samenwerking. Zo blijft de VU de oliebedrijven een social license geven.
Door Dirk van Toledo op 03 augustus 2023
Geen enkele greenwash actie is verdedigbaar. Indien de VU, of enkele onderzoekers zich aan Shell willen verbinden, zwem het IJ over en vraag een baantje bij deze oliemensen. Een universiteit dient respect af te dwingen in plaats zich te verkopen aan greenwashers, die nog geen procent van hun winsten aan onderzoek van alternatieve energie besteden. Bovendien nemen deze onderzoeker expliciet deel aan het ondemocratisch lobbying in parlementen. VU, wordt weer een universiteit!

Reageren?

Houd je bij het onderwerp, en toon respect: commerciële uitingen, smaad, schelden en discrimineren zijn niet toegestaan. De redactie gaat niet in discussie over verwijderde reacties.

Deze vraag is om te controleren dat u een mens bent, om geautomatiseerde invoer (spam) te voorkomen.