Chinese promovendi met een beurs van de China Scholarship Council moeten aan bedenkelijke eisen voldoen. Enkele Nederlandse universiteitsbesturen stellen er vraagtekens bij.
Volgens de voorwaarden van het Chinese staatsbeursprogramma China Scholarship Council (CSC) moeten Chinese promovendi de lijn van de communistische partij onderschrijven. Als er twijfel bestaat over de politieke ideologie van een kandidaat dan kan deze ook ondervraagd worden. Verder moeten promovendi verplicht terug naar China als ze hun onderzoek hebben afgerond.
Goedkoop
Nederlandse universiteiten verwelkomden deze beurspromovendi maar al te graag. Dankzij de externe financiering zijn CSC-promovendi goedkoop voor universiteiten. Bij elk succesvol proefschrift krijgen de instellingen bovendien een bonus van ongeveer tachtigduizend euro van de Nederlandse overheid.
De CSC-beurs is geen vetpot. Folia berichtte woensdag dat het beursbedrag vaak te karig is om in het levensonderhoud te voorzien en dat de Universiteit van Amsterdam hun beurs aanvult.
Desondanks groeiden de aantallen Chinese promovendi in Nederland sinds de introductie van de CSC-beurs in 2007 van 100 naar ruim 800 Chinese beurspromovendi in 2019.
Kritiek
In mei bekritiseerden werknemers van de Erasmus Universiteit, waar 152 CSC-promovendi werken, de voorwaarden van het beursprogramma. De critici stelden in een anonieme brief aan het bestuur dat de beurzen “betaald worden door een regime dat de waarden en doelstellingen van de universiteit niet deelt”, “ondemocratisch is” en dat de partij “individuen en groepen in de samenleving onderdrukt op basis van hun godsdienst, etniciteit of politieke overtuigingen”.
Vorige week verduidelijkten CSC-promovendi aan Erasmus Magazine dat de omstreden regels in elk standaardcontract staan in China en slechts symbolisch bedoeld zijn. Die regels onderschrijven hoort erbij, maar je wordt er verder nooit naar gevraagd, stelden ze.
Het Rotterdamse universiteitsbestuur heeft laten weten dat het in oktober een nieuwe checklist publiceert waarmee het de beurzen gaat toetsen.
Toenemend risico
De Erasmus Universiteit is waarschijnlijk niet de enige instelling die beursprogramma’s strenger gaat evalueren. In januari publiceerden het ministerie van Onderwijs en universiteitenvereniging UNL met andere betrokken onderzoeksinstellingen een nationale leidraad kennisveiligheid. Daarin staan bindende afspraken tussen universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstituten over onder andere de beursprogramma’s. Zo moet elke instelling de risico’s daarvan in kaart brengen zodat er “bijgestuurd kan worden wanneer de financiering van slechts één financier komt”.
Er wordt al langer gewaarschuwd voor China als kennispartner. Zo kwamen er 93 promovendi na een masteropleiding aan een militaire universiteit naar Nederland. Ze konden hier kennis vergaren van technologie die door Beijing militair kan worden toegepast. Verder hielpen TU Delft-onderzoekers onbedoeld het Chinese leger en pleitten VU-onderzoekers in een door China gefinancierd (en inmiddels opgeheven) mensenrechtencentrum voor een alternatieve visie op mensenrechten.